Dit artikel werd geschreven op basis van een gesprek met een actievoerende cipier.
Afgelopen week werden de Belgische gevangenissen opgeschrikt door een stakingsgolf. Ongeveer 70 percent van het personeel legde het werk neer. De chronische onderbezetting, als gevolg van de bredere financiële kaalslag van de gevangenissen, zorgt ervoor dat werknemers aan het einde van hun Latijn zijn. Door een gebrek aan infrastructuur en financiering, ligt de huidige gevangeniscapaciteit vast op 9219 plaatsen. Dit terwijl er bijna 11.000 mensen in de cel zitten. De situatie van de werknemers in de sector is ondermaats, waardoor de kwaliteit van de dienstverlening tegengewerkt wordt en structurele problemen versterkt worden. Het is dan ook sprekend dat de werknemers, als ze bellen naar de pers, direct de vraag krijgen: ‘hoe is het met de gedetineerden?’ Alhoewel de erbarmelijke condities waarin gedetineerden vertoeven niet goed te praten zijn, is het opvallend dat er zo weinig aandacht naar de situatie van de werkende klasse gaat in dit verhaal.
Overbevolking en personeelstekort kunnen niet los van elkaar bekeken worden. De twee aspecten zorgen, in tandem, voor situaties die een rijk land als België onwaardig zijn. Soms zijn er maar 1 of 2 verpleegkundigen voor honderden mensen, wat zorgt voor levensgevaarlijke situaties. Vaak worden cipiers ingezet bij medicijnenverdeling, maar daardoor wordt medicatie gegeven door niet-bevoegden. Het administratief personeel kan ook niet volgen, waardoor vele transacties, zoals kantinebestellingen, verkeerd lopen en de gespannen sfeer nog verslechtert. Door de slechte staat van de infrastructuur, gebouwen zijn slecht onderhouden en vervallen, leidt de overbevolking tot absurde situaties. Matrassen worden bijgelegd in de cel, waardoor men dubbel zoveel gedetineerden samenzet dan voorzien. Dat dit tot agressie leidt is, helaas, voorspelbaar. In plaats van de werklast te verlichten, krijgen de cipiers zo nog meer werk. Soms zien ze zich genoodzaakt bezoek weg te sturen of mensen te weigeren voor activiteiten. De frustraties die ze hiermee, onbedoeld, creëren, komen dan ook als een boemerang terug. De gevallen van agressie worden steeds frequenter: enkele dagen geleden in Brugge, enkele weken geleden in Itter, in juli op de AIBV, …
Werknemers wachten nog steeds op uniformkleren die ze vijf jaar geleden hebben aangevraagd. Als ze in eigen kledij gaan werken, een andere mogelijk is er niet, krijgen ze de wind van voren omdat ze in jeansbroek komen werken. Door de overbezetting, zijn er tientallen tot honderden dagen verlof die nog moeten worden opgenomen, maar steevast geweigerd wordt. Verlof moet drie maanden op voorhand worden aangevraagd, maar last-minute intrekkingen zijn geen uitzondering.
Zoals veel problemen die onze maatschappij teisteren vinden ze geen oplossing wegens steeds harder wordende bezuinigingen. Hun enige toekomstvisie is 'geld besparen' op de kosten van de maatschappij. Criminologen pleiten al jaren voor een herdenking van de functie van gevangenissen in de maatschappij. Vanuit de observatie dat in Scandinavische landen, waar de detentietijd korter is en er meer gewerkt met ‘transities’, minder recidivisme is. Op korte termijn, zitten de werknemers echter met hun gat op de bladeren. Het stakende personeel wordt niet gehoord en het politieke antwoord blijft hangen op het niveau van lippendienst.
