Burkina Faso is een door land omgeven staat in West-Afrika met een bevolking van een kleine 18 miljoen mensen. Het straatarme land kent een turbulente politieke geschiedenis. Tot eind oktober vorig jaar werd het land geregeerd door Blaise Compaoré, die 27 jaar eerder met behulp van de Fransen door een staatsgreep in het zadel was gehesen. De meningen over Compaoré waren verdeeld, sommige Burkinabe vermelden dat hij eenheid bracht tussen de verschillende ethnische groepen en dat hij verantwoordelijk is voor enkele belangrijke infrastructurele verbeteringen. Dit gezegd zijnde, Compaoré was ook verantwoordelijk voor de dood van zijn voorganger, de revolutionair geinspireerde Thomas Sankara. Ook hij kwam aan de macht door een staatsgreep, maar zijn hervormingen waren diepgaand en kwamen tijdens zijn vier jaar lange bewind grote delen van de gewone werkende mensen ten goede (1983-1987). Zo nationalizeerde hij meteen landgebouwgebieden om Burkina Faso (door Sankara zo genoemd als “Het land van de eerlijke mensen”) economisch en agrarisch onafhankelijk te maken van het Westen, waardoor het mogelijk werd om te ontkomen uit de kapitalistische wurggreep van het IMF en de Wereldbank. Hij besteedde zeer veel aandacht aan gezondheid, in het bijzonder de snel oprukkende HIV epidemie in die tijd. Ook onderwijs stond stevig op zijn vizier en de emancipatie van vrouwen nam een aanzienlijke spurt door een verbod op vrouwenbesnijdenissen en gedwongen huwelijken. Veel Burkinabe kijken tevreden terug op de sankaristische politieke lijn en hadden hoop in een verder door het volk ondersteunde en uitgediepte revolutie, een beetje vergelijkbaar met wat Chavez in Venezuela probeerde te bewerkstelligen. De onstuitbare hervormingsdrang van Sankara leidde echter tot een te veel ‘opgelegd’ programma waardoor grotere institutionele vormen van inspraak, zoals de vakbonden, met hem op ramkoers geraakten. Deze spijtige evolutie verzwakte het regime en de revolutie en het Franse imperialisme zag zijn kans schoon. Na de moord op Sankara en 27 jaar Compaoré, waarbij alle revolutionaire sankaristische verworvenheden werden teruggedraaid, was het genoeg voor het Burkinese volk: de leningen bij het IMF, de austeriteitsmaatregelen na de wereldwijde financiele crisis van 2008, en de drastische daling van de levensverwachting tot amper 45 jaar, braken zuur op. In deze omstandigheden stelde Compaoré dan ook nog een grondswetswijziging voor zodat hij zich kandidaat kan stellen voor een derde ambtstermijn. Tijd voor verandering.
30 oktober 2014. Duizenden mensen komen bijeen op het grootste plein van hoofdstad Ouagadougou om te protesteren tegen de voorgestelde grondwetswijziging. Op een gegeven moment zet de grote groep mensen zich in actie om letterlijk de parlementaire gebouwen te omsingelen en nadien ook hier en daar een brandje te stoken. De kracht van de aanwezigen was zo sterk dat de veiligheidslinie (samengesteld uit regeringsgezinde soldaten en politie) het al snel begaf. Het revolutionaire vuur sloeg meteen over naar andere steden en in Bobo Dioulasso werden hevige protesten gevoerd waarbij onder meer het hoofdkwartier van de regeringspartij het moest ontgelden. Uiteindelijk werd een overgangsregering samengesteld die nieuwe verkiezingen moest voorbereiden. Het op straat gekomen volk koesterde echter hiertegenover geen valse illusies, veel van hen zijn nog wekenlang op straat gebleven om het overgangsproces actief in de gaten te houden.
De samenstelling van de groep mensen die op straat kwam is zeer divers: veel studenten, maar ook veel kwade en ongeruste stadsbewoners die zich samen verenigden in het volksinitiatief Balai citoyen, ofte de bezem van de burgers. Deze groep is zeer dynamisch en maakt actief gebruik van sociale media om te mobilizeren, mensen wakker te schudden en te organiseren. Hun facebook-pagina heeft ondertussen tienduizenden volgers (https://www.facebook.com/CitoyenBalayeur) . Daarnaast kwam ook de neo-sankaristische partij van Benewende Sankara naar buiten met slogans als “De enige sterke man is het volk” en “Alle macht aan het volk” die bijzonder veel bijval vonden. Ondanks deze groeiende politieke interesse en versterking van krachten blijft de afwezigheid van een echte volkspartij een groot probleem. De traditionele linkse partijen zijn niet in staat voldoende middenveldskrachten achter zich te scharen (zoals bvb. de grote vakbonden). Er is wellicht nood aan een nieuwe, verenigde linkse partij die de werkende mensen, de winkeliertjes, de stedelijke armen, de studenten en bij uitbreiding het platteland blijvend kan mobilizeren en het vuur brandend kan houden.
Een voorlopig laatste fase in het huidige revolutionaire klimaat was de rechtse coup gepleegd door Compaoré-getrouwen mid september 2015. De Compaoré-gezinde Presidentiele Garde viel binnen in het parlement en ontzette de door het volk bekomen overgangsregering uit haar macht. Ondertussen werd er door Balai Citoyen en anderen vooral in de dorpen en in de kleinere steden massaal gemobilizeerd. Op deze plaatsen was de Presidentiele Garde niet of weinig fysiek was, maar mensen reageerden wel zeer heftig hetgeen uiteindelijk geleid heeft tot het opnieuw overdragen van de macht door de Presidentiele Garde aan de overgangsregering eind september 2015.
Regionaal is het volgehouden revolutionaire klimaat in Burkina zeer belangrijk omdat het andere groepen kan inspireren om verder te gaan, zoals bvb. Occupy Nigeria (begonnen in 2012). Compaoré was een belangrijke imperialistische machtsverdeler in de regio die nu wegvalt. De gewone mensen in West-Afrika zullen zich verenigen en misschien gaan we wel naar een Lente van de Eerlijke Mensen?
Met dank aan de artikels van Ben Morken op www.marxist.com
