Communisme is plots terug in de mode in Japan. De reden daarvoor moeten we niet ver zoeken: ‘levenslange tewerkstelling' is iets uit het verleden, jonge werkenden staan nu voor een onzekere toekomst.
Een op drie heeft een deeltijds contract; 44 procent van de werkende bevolking is zelfs enkel deeltijds aan het werk, terwijl een overvloed aan interim-contracten een hele generatie freelancers heeft geschapen die vaak ‘tussenjobs' zijn. Zij zijn alvast tot de conclusie gekomen dat als de recessie toeslaat zij de eerste slachtoffers zullen zijn. Ze verbinden daar ook steeds meer politieke conclusies aan.
De Japanse communistische partij krijgt 1000 nieuwe mensen per maand binnen, waardoor haar rangen tot 415.000 leden zijn aangegroeid. Een ander teken van ontevredenheid bij jonge Japanners - die de afgelopen jaren meer bekend waren om hun politieke apathie dan om hun revolutionaire bezieling - is de toename van betogingen en optochten in de straten van de hoofdstad. Eerder deze maand marcheerden menigtes van om en bij de 5000 jonge Japanse werknemers door de straten van centraal Tokio om de overheid hun groeiende ontevredenheid over de werkomstandigheden kenbaar te maken.
Kimitoshi Morihara, secretaris bij het internationale bureau van de Japanse communistische partij, zei het volgende: "Werkomstandigheden zijn in 2002 dramatisch veranderd voor de jongere generatie toen de nieuwe tijdelijke arbeidswetten werden geïntroduceerd. Het politieke klimaat in Japan is aan het veranderen en steeds meer jonge Japanners worden politiek bewust omdat deze zaken te lang zijn genegeerd door de andere partijen."
Het opnieuw opkomend Japanse communisme gebruikt alle middelen van de 21e eeuw, middelen waarbij internet en online videosites een vitale rol spelen. De partijvoorzitter, Kazuo Shii, veroorzaakte een heuse toeloop van jonge rekruten voor de partij na zijn opzwepende parlementaire toespraak waarin hij de exploitatie van jonge werknemers aan de kaak stelt. Deze speech is een cult hit geworden bij jonge Japanners op videowebsites.
Miki Tomoshiro, een 34-jarige freelance schrijver uit de stad Fukutsu, is een van diegenen die recent onder de indruk zijn geraakt van Kazuo Shii: "Toen ik meneer Shii zag spreken leek het alsof hij kapitalisme blootstelde in zijn meest rauwe vorm. Ik ging op het internet om meer over de partij op te zoeken alvorens mij aan te sluiten." Oomori Shuji, een dertigjarige interimer voor Toyota in de provincie Aichi, sloot zich bij de partij aan in juni. Hij vertelde het volgende: "Sinds ik afgestudeerd ben, ben ik nooit fulltime tewerkgesteld geweest. Ik leerde bij een workshop van de communistische partij over de realiteit van deeltijds tewerkgestelden en de working poor, een realiteit zonder sociale zekerheid of bonussen, een realiteit waar je makkelijk ontslagen kan worden. De partij zet zich in voor de problemen van jongeren, inclusief hun jobs en levensomstandigheden. Het heeft concrete maatregelen voor deze vraagstukken."
Een ander teken van de groeiende allure van de linkerzijde is de plotse explosie van populariteit van een klassiek Japans boek, Kanikosen (Het krabverwerkend schip), een verhaal dat gaat over verdrukte fabrieksarbeiders die in opstand komen tegen hun kapitalistische verdrukkers. Bijna acht decennia nadat het geschreven is door Takiji Kobayashi, een communist die tot de dood gefolterd werd op zijn 29e omwille voor wat hij geloofde, schiet de verkoop van het boek van een jaarlijkse verkoop van 5000 exemplaren naar een onwaarschijnlijke 507.000 exemplaren tot nu toe dit jaar, waardoor het onverwacht werd gekatapulteerd naar de eerste plaats in de bestsellerlijsten van Japan.
Een mangastripboek waarin hetzelfde marxistische verhaal wordt verteld, is eveneens de Japanse jeugd aan het winnen. Het verkocht al 200.000 exemplaren dit jaar. Kosuke Maruo, redacteur bij East Press dat de manga versie publiceert, zei het volgende: "Het verhaal slaagt erin om zeer levendig de situatie van de zogenaamde working poor voor te stellen. Jongeren kunnen niet gelukkig worden en ze kunnen geen oplossing vinden voor hun armoede, hoe hard zo ook werken. Jonge mensen die worden gedwongen te werken voor zeer lange lonen vandaag, krijgen het gevoel in dezelfde situatie beland te zijn als de bemanning van Kanikosen."
Kyudo Takahashi, 31 jaar, een freelance schrijver uit Tokyo, wees de populariteit van het verhaal toe aan een groeiend gevoel van vervreemding van zijn generatie. "Kanikosen was een boek van op school, maar we lazen het toen niet serieus. Nu lezen we het opnieuw omdat we gefrustreerd zijn over de overheid. In het boek worden mensen opnieuw en opnieuw uitgebuit. Ze worden niet behandeld als mensen, maar meer als koeien in een hamburgerfabriek. Dat is hoe mensen zich vandaag voelen. Wanneer we dan werk kunnen vinden is iemand ons altijd aan het uitbuiten. We kunnen ons niet veilig voelen over de toekomst."
Citaten komen uit de Britse krant The Telegraph (18/10/2008)
