Nu al staat vast dat de komende parlementsverkiezingen in Duitsland op 18 september een politieke aardverschuiving zullen teweegbrengen. Een nieuwe, linkse partij is opgestaan. De Linkse Partij (Die Linkspartei) kan volgens peilingen rekenen op ongeveer 10 procent van de stemmen. In Oost-Duitsland lijkt de Linkse Partij met 30 procent zelfs de grootste partij te worden, groter dus dan de christen-democratische CDU en de sociaal-democratische SPD van kanselier Schröder.
De Linkse Partij is een verbond dat in juli werd aangegaan tussen enerzijds de voormalige Oost-Duitse communisten (de Partij voor Democratisch Socialisme, PDS) en anderzijds een linkse afscheuring van de sociaal-democratische SPD: het Kiesalternatief voor Werk en Sociale Rechtvaardigheid (Wahlalternative Arbeit & soziale Gerechtigkeit, WASG). Het WASG is vorig jaar ontstaan als vereniging van een groep SPD-militanten, syndicalisten en andersglobalisten tegen het sociale bloedbad dat door de roodgroene regering Schröder wordt aangericht. Centraal in dat beleid staat de beruchte Agenda 2010 die Duitsland zou ‘moderniseren’ door onder andere een daling van de werkloosheidsuitkeringen, een verhoging van de pensioenleeftijd, prijsstijgingen in de gezondheidszorg enzovoort. Als gevolg van deze moderniseringen verloor de SPD in één klap honderdduizend leden en kreeg ze de grootste electorale dreun uit haar geschiedenis te verwerken: van 38,5 procent in 2002 naar 21,5 procent in de Europese verkiezingen van 2004.
Het economische programma van de nieuwe Linkse Partij omvat onder andere een verhoging van de vennootschapsbelasting (die door Schröder werd verlaagd), een kortere werkweek en de herinvoering van een vermogensbelasting. Boegbeeld van de Linkse Partij is Oskar Lafontaine, voormalig voorzitter van de SPD en even minister van Financiën tot hij in 1999 opstapte na meningsverschillen met Schröder over de te voeren werkgelegenheidspolitiek. Lafontaine wilde de economie aanzwengelen door middel van overheidsinvesteringen, terwijl volgens Schröder enkel een daling van de loonkosten voor banen kan zorgen en overheidsuitgaven enkel goed zijn om in te knippen. Exit Lafontaine. Sindsdien bleef ‘rode Oskar’ de rechtse koers van Schröder van op de zijlijn bekritiseren en vond daarvoor meer en meer gehoor binnen de SPD en de arbeidersbeweging. Zijn besluit om de partij te verlaten zonder echt een strijd te leveren voor de basis van de SPD was daarom voorbarig: er had meer in gezeten.
Maar de doorbraak van de Linkse Partij in de peilingen zorgt ondertussen wel voor paniekvoetbal bij de andere partijen. Schröder heeft al laten weten onder geen enkel beding te willen samenwerken met “die onverantwoordelijken”. Joschka Fischer, de leider van de Duitse Groenen, reageert hysterisch door Lafontaine te bestempelen als de “Duitse Jörg Haider”. Dergelijke pogingen tot isolatie en demonisering zullen de Linkse Partij en haar programma echter alleen maar centraler stellen in de kiesstrijd en zo haar opgang bekrachtigen. Een goed verkiezingsresultaat zorgt bovendien waarschijnlijk voor een zogenaamde ‘grote coalitie’ tussen SPD en CDU, wat de Linkse Partij in een unieke parlementaire oppositierol zou brengen waardoor ze haar positie als massale, reformistische arbeiderspartij – links van de SPD – zou kunnen consolideren.
Maar de Linkse Partij is natuurlijk evenmin vrij van tegenstellingen. Dit bleek al duidelijk uit de commotie die ontstond binnen de rangen van de Oost-Duitse communisten toen Lafontaine het schrappen van de term ‘socialisme’ uit de naam van de PDS als voorwaarde stelde voor de unie met het WASG. Verder mag ook niet vergeten worden dat de PDS vandaag reeds deelneemt aan enkele regionale deelregeringen (bijvoorbeeld in Berlijn) waar ze in coalitie met de SPD instaat voor de uitvoering van Agenda 2010, wat aantoont dat illusies in eender welke vorm van reformisme moeten worden vermeden.
Een sterke linkse oppositie in het Duitse parlement vormt echter een ondubbelzinnige stap voorwaarts. De Linkse Partij biedt strijdbare jongeren en arbeiders het kader voor een politiek engagement dat bij de SPD als onmogelijk werd beschouwd en plaatst de linkse eisen en argumenten opnieuw op de maatschappelijke agenda. De eerste tekenen daarvan zijn vandaag al zichtbaar in het nieuwste nummer van Der Spiegel, het grootste en meest invloedrijke weekblad van Duitsland. Der Spiegel plaatst een afbeelding van Karl Marx op haar cover met als titel “een spook is terug”, verwijzend naar de openingswoorden van het Communistisch Manifest. Naast een editoriaal over de toenemende belangstelling voor het marxisme in Duitsland, een reportage over de Linkse Partij en een dossier van negen bladzijden over het leven en denken van Karl Marx, vermeldt ze ook de resultaten van een merkwaardige opiniepeiling die een week geleden werd uitgevoerd. Daaruit blijkt ondermeer dat 73 procent van de ondervraagde Oost-Duitsers “de kritiek van Karl Marx op het kapitalisme vandaag nog steeds zinvol vindt” en dat 66 procent “het socialisme een goed idee vindt dat in het verleden echter fout is uitgevoerd”. De Linkse Partij blijkt ondertussen ook heel wat extreem-rechtse kiezers aan te trekken, wat een nieuwe bevestiging is voor het feit dat een strijdbaar programma de beste strategie is tegen extreem-rechts. Mensen hebben geen nood aan betweterige lessen in democratie: geef hen een duidelijk links alternatief.
Na Nederland en Frankrijk, die de Europese grondwet als een boemerang in hun gezicht kregen, heeft België er dus opnieuw een buurland bij waar aanhoudende aanvallen op de arbeidersklasse uiteindelijk hebben geleid tot een verbreking van de politieke stabiliteit. De kwestie is niet zozeer of iets gelijkaardigs ook in België denkbaar is, maar eerder wanneer dit het geval zal zijn.
Voor meer informatie en een uitgebreid standpunt kan je terecht op de website van onze Duitse zusterorganisatie Der Funke.
