Hier en daar kan je het zelfs in België in de kranten terugvinden: er broeit iets in Kopenhagen. Zoals te verwachten wordt er door de massamedia niet bepaald objectief gerapporteerd. De Standaard vat het kort samen als gaande om relletjes, ontstaan nadat een stel anarchisten volledig terecht uit een kraakpand zijn gezet. Om een idee te krijgen van wat er nu juist gaande is, moeten we er echter iets meer woorden aan vuilmaken.
Het bewuste kraakpand is niets minder dan het Ungdomshuset (vertaald: Jeugdhuis), het bekendste jeugdhuis van Denemarken. Die bekendheid heeft niet enkel te maken met de huidige populariteit van het jeugdhuis, er hangt een hele historie aan vast.
Geschiedenis
In 1897 werd het gebouw voor het eerst in gebruik genomen, onder de naam Folkets hus (vertaald: Volkshuis). Het fungeerde toen als een van de vier kantoren van de nog in hun kinderschoenen staande arbeidersbeweging en vakbonden. Vanuit het Folkets hus werden veel betogingen en bijeenkomsten gepland. In 1910 werd er een bijeenkomst gehouden door de Tweede Internationale, met onder andere Lenin en Rosa Luxemburg. In 1918 lag het Folkets hus mee aan de basis van de gigantische betoging tegen de torenhoge werkeloosheid, waarbij de Deense arbeiders de beurs in Kopenhagen bestormden. Met zo'n rijke geschiedenis kan men begrijpen dat het Folkets hus uitgroeide tot een belangrijk symbool binnen de Deense arbeidersbeweging.
Tot in de jaren '50 werd het huis gebruikt door de vakbonden, waarna het even in onbruik geraakte doordat alle vakbondsafdelingen hun eigen kantoor bouwden. Hierop kocht de Deense supermarktketen Brugsen het op, met de bedoeling het gebouw te slopen en er een nieuwe supermarkt op te richten. Dit werd geweigerd door het stadsbestuur van Kopenhagen wegens de historische relevantie van het gebouw. Uiteindelijk werd het stadsbestuur van Kopenhagen de nieuwe eigenaar van dit stukje historisch erfgoed.
In 1982 werd in het Folkets hus een vergadering gehouden door de Kopenhaagse jeugd en krakers, waarna ze met hun eis voor een jeugdhuis naar het stadsbestuur trokken. Deze gaf toestemming voor het gebruik van het pand als jeugdhuis. Dit groeide uit tot een bloeiend jeugdhuis waar praktisch iedere dag culturele en/of politieke activiteiten doorgingen. In 1999 werd het gebouw, waarvan het gebruik beloofd was aan de jeugdwerking, echter te koop gezet. De christelijke sekte Faderhuset wou het opkopen, maar het stadsbestuur weigerde dat. Hierop werd het gebouw verkocht aan een gloednieuw bedrijf 'Human A/S', die het datzelfde jaar nog doorverkocht aan de sekte. Deze kon dan beginnen met haar plannen om de jeugd buiten te werken. In 2003 begon Faderhuset een rechtszaak om de krakers uit het pand te zetten. Het grootste vraagstuk in deze rechtszaak was of het stadsbestuur het recht had om een gebouw te verkopen waarvan ze het gebruik beloofd had aan een groepering (dit staat nog steeds op papier). Waar de stad zich momenteel probeert goed te praten door zich te beroepen op het recht tot privé-bezit, vindt zij het wel in orde eigendom waarvan het gebruiksrecht toebehoord aan anderen door te verkopen.
Wiens verantwoordelijkheid?
De rellen in Kopenhagen tijdens de eerste twee weken van maart waren dus niet het gevolg van een paar dissidente krakers, het is een protest van de Kopenhaagse jeugd en linkse milieus. De politie trad op met een enorme brutaliteit en arresteerde ongeveer 620 mensen, waaronder verschillenden die niets met de rellen te maken hadden. Ze vielen de lokalen van diverse socialistische organisaties binnen om arrestaties uit te voeren en rekenden zelfs de organisator van een vreedzame betoging in.
De burgerlijke pers legt alle schuld bij de jongeren en schildert hen af als criminelen. Daarbij ontdoen ze de Deense politici van alle blaam. Nochtans dragen zij een grote verantwoordelijkheid. Terwijl premier Anders Fogh applaudisseert voor de oorlogen van Bush, besnoeit zijn regering in scholen, ziekenhuizen en de welvaartstaat. Op de arbeidsmarkt moeten veel jongeren werken in de slechtste omstandigheden. Werken zonder contract is geen uitzondering, ziekteverlof daarentegen wel.
Tezelfdertijd hebben jongeren amper degelijke plaatsen voor sociale en culturele activiteiten. Ze moeten naar cafés en clubs gaan met extreem hoge prijzen. De strijd voor het behoud van het Jeugdhuis is dus een poging om aan deze kapitalistische markt te ontsnappen. Het gaat hier helemaal niet om een kleine groep relschoppers. Een aanzienlijk deel van de Kopenhaagse jeugd sympathiseert met deze strijd. Het waren niet alleen confrontaties tussen de politie en honderden jongeren. Er hadden evengoed vreedzame betogingen plaats van duizenden jongeren. Veel van hen zijn nog nooit in het Jeugdhuis geweest maar ze beschouwen dit duidelijk als een aanval op de jeugd in het algemeen. Voor hen is dit de druppel die alle onderliggende frustratie naar boven brengt. “Ze gunnen ons zelfs niet dit ene jeugdhuis, het enige waar ze aan denken is hun hebzucht”, zo redeneren veel jongeren.
Vanaf dat de christelijke sekte het huis in handen kregen, begonnen ze het onmiddellijk af te breken. Dit gebeurt onmiskenbaar met de goedkeuring van de overheid en mogelijk op haar aandringen. Wat ze daarmee zeggen is: “Jullie moeten naar ons luisteren, staak jullie strijd en ga naar huis.” Zo willen ze de jeugd demoraliseren, alsof vechten voor iets niet zou baten. Indien de staat daarentegen zou toegeven, dan zou dit de jongeren aanzetten om nog meer eisen te stellen.
Ook al zal het protest rond deze kwestie luwen, de verontwaardiging zal bij duizenden blijven hangen. Vroeg of laat zal dit tot nieuwe uitbarstingen komen. We denken dat daarbij andere methodes moeten worden gebruikt. Rellen met de politie en het vernietigen van auto’s en winkels brengt ons geen stap verder, ze werken eerder in de hand van degenen die argumenteren voor harde repressie. De organisaties van de arbeidersbeweging en de studentenbeweging dienen de eisen van de protesterende jeugd over te nemen en om te smeden tot een actieplan tegen het asociale beleid. Zo trek je deze jeugd ook weg van contraproductief geweld en geef je hen een politiek perspectief. Zo’n campagne zou de rechtse regering van Anders Fogh serieus verzwakken.
In elk geval tonen deze gebeurtenissen dat er zich onder de oppervlakte van de Scandinavische samenleving veel tegenstellingen en frustraties opbouwen. Het doorprikt de idee van de sociaal-democratische leiders als zou Scandinavië een haven zijn van welvaart en welzijn wiens welvaartstaat België gewoon moet kopiëren.
Gebaseerd op artikels van onze Deense kameraden, verschenen in het Engels op www.marxist.com
