Een golf spontane stakingen rolt over Groot-Brittannië. De werfarbeiders die op de raffinaderij van Total in Lincolnshire werken, staken het vuur aan de lont. Als een strovuur verspreidden de werkonderbrekingen zich naar andere kernenergie- en kolencentrales in Grangemouth, gelegen in Schotland, over Wilton in Cleveland tot in het hele land. Op een paar dagen tijd, tegen 30 januari, hadden een totaal van drieduizend arbeiders het werk neer gelegd in elf vestigingen. Na het weekeinde volgden duizenden anderen het stakingsvoorbeeld. Het dagblad The Times ziet hierin "de opgang van een nieuw tijdperk van sociale onrust". De beweging is goed georganiseerd en gecoördineerd. Spijtig genoeg wordt ze niet door de vakbonden erkend. Volgens de Britse wetgeving zijn die stakingen dus onwettig.
De onmiddellijke aanleiding voor deze uitbarsting van spontane actie is de uitbesteding van opdrachten aan een Italiaanse onderaanneming die enkel Italiaanse en Portugese arbeiders in dienst wil nemen. De gedetacheerde Italianen en Portugezen werken onder de Britse sociale normen, onder meer inzake arbeidsduur. Het fenomeen van buitenlandse subcontractors hebben we in het recente verleden ook in België ervaren, onder meer bij Sidmar of in de Antwerpse haven. Vakbonden dienden toen de arbeidsinspectie op te roepen opdat veiligheidsvoorwaarden en gerespecteerd zouden worden.
Vandaag is in Groot-Brittannië de economische crisis diepe wonden aan het slaan in het sociale weefsel. Het aantal werklozen benadert de 2 miljoen en de talrijke flexwerkers hebben steeds minder tijdelijke jobaanbiedingen. Beelden van stakende arbeiders met affiches waarop stond ‘British jobs for British workers' (Britse jobs voor Britse werknemers), gingen de wereld rond. Toevallig of niet is dat woord voor woord de slogan die de huidige premier van New Labour, Gordon Brown, gebruikte in 2007. Ook de fascistische British National Party brengt die racistische slogan naar voor. De BNP werd van het stakingspiket geweerd maar tegelijkertijd hielden sommige arbeiders de affiches met de slogan verder omhoog. De meeste van de stakers beseffen dat de tegenstander de patroon is. Een staker vertelde aan The Times "Wij hebben niets tegen buitenlandse werknemers. Wel hebben we iets tegen buitenlandse ondernemingen die Brits personeel discrimineren. Wij vechten voor werk. Het is een strijd voor recht op werk in ons eigen land. Dit is helemaal geen racistisch argument." Anderzijds vertelt een leider van de vakbond: "In tijden van crisis moeten de beschikbare jobs eerst naar de Britse werkers gaan."
Dit is een verkeerde visie. In tijden van crisis moeten de jobs herverdeeld worden, via arbeidsduurvermindering of economische werkloosheid. Ook moet absoluut vermeden worden dat firma's buitenlandse werkers aanwerven aan lagere verloning of met langere werkuren. Aldus wordt het "concurrentievoordeel" van de buitenlandse arbeiders ongedaan gemaakt.
Premier Gordon Brown heeft de spontane acties veroordeeld. Maar eigenlijk zou hij zijn eigen racistische slogan moeten de rug toekeren. De slogan ‘Britse jobs voor Britse werknemers' zet aan tot verdeeldheid. Paul Kenny, algemeen secretaris van de GMB vakbond gaf de volgende commentaar: "Het is te begrijpen dat Britse werknemers kwaad zijn over het feit dat ze uitgesloten worden van jobs voor de simpele redden dat ze Brits zijn. De Labour-regering weet hier al een tijdje van en heeft beloofd hier iets aan te doen. Deze belofte heeft ze echter niet gehouden."
Zijn die spontane acties dan niet te rechtvaardigen? Toch wel. Net zoals op veel andere werven in het hele land, werd in Lindsey het bouwwerk uitbesteedt aan het bedrijf Jacobs, dat op zijn beurt de onderaanneming IREM onder de arm heeft genomen. IREM werkt met Portugees en Italiaans personeel. De reden hiervoor is niet ver te zoeken. Het gemiddelde maandloon in de bouwsector in Groot-Brittannië bedraagt 2.461 euro. In Italië is dat slechts 1579 euro. In Portugal is het loon nog lager, namelijk 699 euro. Bovendien wordt het personeel ondergebracht op vlottende hotels in de Noordzee. Dat zijn pas slechte leefomstandigheden.
Een latent nationalisme of racisme is niet het enige dat de spontane stakingen op gang heeft gebracht. De stakingen hebben immers als inzet het behoud van lonen en arbeidsvoorwaarden in de Britse industrie. De slogan ‘Britse jobs voor Britse werknemers' is gevaarlijk en kan dan ook niet gesteund worden. De sociale strijd verdient daarentegen wel alle steun van de hele arbeidersbeweging. De Britse werknemers worden uitgesloten van de jobs door het stelsel van onderaannemingen waarbij lagere sociale normen gelden. Nationalisme of protectionisme is hiervan het product. IREM voert de opdracht uit met eigen personeel. Geen enkele jobadvertentie werd gepubliceerd in Groot-Brittannië. De bazen gebruiken de instellingen en regelgeving van de Europese Unie als een stormram tegen de arbeidsvoorwaarden van de werknemers. Zo heeft het Europese Gerechtshof na de behandeling van een aantal klachten het licht op groen gezet ten voordele van de extraterritoriale tewerkstelling onder voorwaarden van het land van herkomst. Dit betekent dat er naar hartelust kan geshopt op de Europese arbeidsmarkt. In tijden van crisis is de kans groot dat dit tot spanningen tussen arbeiders van verschillende nationaliteiten zal leiden.
Doorheen de waterval van onderaannemingen hoopt het patronaat dat de werkers er niet in zullen slagen de beste afspraken over de arbeidsvoorwaarden te doen eerbiedigen. Dit is een verdeel-en-heers-beleid. Om dit tegen te gaan is het enige antwoord: dezelfde en beste arbeids- en loonvoorwaarden voor alle werknemers, ongeacht hun oorsprong of nationaliteit. Strijdbare delegees hebben pamfletten in het Italiaans uitgegeven en trachtten te vermijden dat de tewerkstelling van de ene de andere categorie vervangt. Na een week staking werd een akkoord bereikt. Dit voorziet in de aanwerving van 102 arbeiders uit lokale arbeidsmarkt bovenop de reeds gedetacheerde arbeiders uit Italië. Er rest de vakbond dus een sociaal en juridisch gevecht te leveren opdat een sociale harmonisatie tot stand zou komen. Indien Europa dit niet meer verplicht, is er anderzijds geen enkele wet die dergelijke gelijkschakeling verbiedt...
Voor up to date nieuws over deze stakingen ga naar www.socialist.net, de website van onze Britse zusterorganisatie.
