Tussen 2002 en 2007 groeide het Ierse BBP met een gemiddelde van 5,6 procent. In 2008 kromp de economie in met meer dan 2 procent. Vooruitzichten voor 2009 tonen een inkrimping van 6 procent in het BBP. Het effect op de werkloosheid is dramatisch geweest. Twee jaar geleden waren er ongeveer 150.000 werklozen in Ierland. Vorige februari was dat aantal 354.000, 10,4 procent van de bevolking. De regering verwacht dat er aan het einde van 2009 450.000 werklozen zullen zijn, meer dan 14 procent.
De neergang in economische activiteit heeft een impact gehad op de inkomsten van de staat. In juli verleden jaar besloot de regering de regeringsbegroting te verminderen met 1,4 miljard euro. In oktober voerden ze een nieuwe besparing in van 2 miljard, met een verdere besparing van 2 miljard in februari. Deze besparingen zullen een impact hebben op het onderwijs, de gezondheidszorg en uitkeringen. De regering heeft ook aangekondigd dat de belastingen omhoog zullen gaan, maar niet voor bedrijven, waarvoor de belastingen met 12,5 procent de laagste bedrijfsbelastingen zijn in de Europese Unie. De impact van de crisis zal echter immens zijn voor de portemonnee van werkende mensen. In de openbare sector schatten de lerarenvakbonden bijvoorbeeld dat de lonen van leraren met 14 procent omlaag zullen gaan.
De regering en patroons hebben ook eenzijdig het akkoord opgezegd dat de sociale verhoudingen in Ierland heeft gereguleerd sinds 1987 en elke drie jaar hernieuwd werd. Vorig jaar kwamen de patroons, de regering en de vakbonden een loonsverhoging overeen van 6 procent in 21 maanden na een loonstop van drie maand in de privésector en een loonstop van negen maand in de openbare sector. In de praktijk betekende deze overeenkomst een daling in reële lonen omdat de stijging vastgelegd werd onder het inflatiepercentage. De arbeiders zullen zelfs dat nu niet krijgen. Verschillende delen van de bazen hebben zelfs opgeroepen om het minimumloon af te schaffen.
De vakbonden eisen nu via ICTU (Irish Congress of Trade Unions) een nationaal 'solidariteitspact' waarin alle sociale sectoren zullen bijdragen naar vermogen. De vakbonden stellen dat de regering en patroons proberen te ontsnappen aan de crisis en het winstpercentage te herstellen ten koste van de belangen van de arbeiders. Het is echter volkomen utopisch om een 'sociaal partnership' opnieuw leven in de blazen in tijden van crisis. Zelfs tijdens de economische opgang tussen 1995 en 2007 hadden de arbeiders geen baat bij 'sociaal partnership'. Het aandeel van de lonen in de totale nationale rijkdom bijvoorbeeld was 71,2 procent tijdens de periode 1980-1990, en in de periode 2001-2007 viel dit percentage naar 54 procent. Dit, gekoppeld met de grote economische groei, geeft een idee van de enorme overdracht van rijkdom naar de zakken van de kapitalisten in de voorbije decennia. Dat is wat het 'sociaal partnership' opgeleverd heeft. Maar in tijden van crisis zijn er zelfs geen kruimels voor de werkende klasse. Er is geen ruimte voor hervormingen. De crisis heeft het reformisme begraven, dat in wezen op zijn laatste benen stond sinds de crisis van de jaren '70.
Om de regering en de bazen echter terug naar de onderhandelingentafel te dwingen, hebben de vakbonden gedreigd de arbeiders te mobiliseren. Na bijna twintig jaar van relatieve vrede tussen de sociale klassen ('sociaal partnership' stelde bijvoorbeeld dat arbeiders niet in staking konden gaan om loonsverhoging te eisen) is de situatie explosief geworden. ICTU heeft al zijn aangesloten vakbonden in de publieke en private sector opgeroepen om gelijktijdige stakingen te voeren op 30 maart. Dat zou in werkelijkheid een 24-urenstaking zijn. De vakbondsleiding heeft er echter nog steeds het vertrouwen in dat de regering bereid is te onderhandelen en dat de staking vermeden kan worden. De leider van de Labour Party, Eamon Gilmore, heeft zelfs herhaaldelijk gevraagd aan de arbeiders om niet te staken omdat dit de economische situatie zou kunnen verergeren en de geloofwaardigheid van de Ierse economie in de internationale markten zou kunnen aantasten. Het ontbreekt de arbeidersklasse aan leiding.
Het is echter niet zo gemakkelijk om de stemming van de arbeiders in te tomen. In het onderwijs hebben zo'n 60.000 arbeiders gestemd om tot staking over te gaan, alsook de transportarbeiders. Op 26 februari staakten de lager betaalde delen van de ambtenaren en was er een opkomst van 100 procent. Ze hebben besloten zich aan te sluiten bij de staking van 30 maart. Over het hele land organiseren vakbonden stemmingen voor een mandaat om te staken.
Het bijzonderste feit van de voorbije maanden is wellicht de bezetting door arbeiders van Waterford Crystal. Dit bedrijf had op een bepaald moment een personeelsbestand van 3.000 arbeiders. In de voorbije jaren werd het aantal arbeidskrachten verminderd tot minder dan duizend en in januari kondigden de eigenaars de sluiting aan van het bedrijf. De arbeiders besloten op eigen initiatief om het te bezetten. Een deel van de arbeiders heeft de nationalisatie van het bedrijf gevraagd. UNITE, de vakbond die 90 procent van de arbeiders vertegenwoordigt, schaarde zich echter niet achter deze eis. Na meer dan een maand van onderhandelingen is er een Amerikaanse koper naar voren getreden. Zij zullen echter waarschijnlijk de helft van het personeel ontslaan. De arbeiders gaan door met hun strijd.
De klassenstrijd is dus aan het groeien in Ierland en de vakbondleiding staat onder druk. In deze situatie, zeker als de regering weigert te onderhandelen, kan de leiding gedwongen worden verder te gaan dan ze willen. Voorlopig proberen ze een compromis te bereiken. De regering zou bovendien enkel onderhandelen met de vakbonden indien ze de controle over de staking dreigen te verliezen. Het is bekend dat ze de voornaamste oppositiepartijen geraadpleegd hebben, Fine Gael en de Labour Party, over de komende noodbegroting.
De belangrijkste taak voor socialisten en marxisten in Ierland is om zich te organiseren en tussen te komen in de arbeidersbeweging en de arbeidersklasse. We moeten onze eisen naar voren brengen en een hand reiken naar de beweging met de ideeën van het marxisme. Het programma van nationalisatie en arbeiderscontrole over de banken en sleutelsectoren van de economie moet gecombineerd worden met de strijd tegen aanvallen op de werkende mensen door de regering en de bazen.
