Koningin Beatrix heeft via ‘onderkoning’ Tjeenk Willink ervoor gezorgd dat er een breed kabinet gaat komen met PvdA en VVD, de twee grootste partijen. Er komt waarschijnlijk een Paars Plus kabinet. Rechtse commentatoren spreken nu hypocriet over ‘linkse Beatrix’.
Hypocrisie
Opeens hoort men nu van de rechterzijde dat Beatrix een linkse koningin is, en dat het beter zou zijn als de koningin alleen nog maar ceremoniële functies zou hebben. De roep om een republiek horen we echter niet. Dat durven deze mensen niet, omdat Beatrix een populariteit heeft van meer dan 80%. Maar de toon is gezet: de rechterzijde is niet helemaal blij met de vorming van een breed kabinet. Zij dachten dat er nu ruimte was voor een rechts kabinet van VVD, PVV en CDA. Het CDA had echter geen zin om met Geert Wilders te regeren en blokkeerde dit.
Door de crisis was het voor het Nederlandse kapitalisme echter wel belangrijk om een beetje op tijd een nieuwe regering te krijgen. Het kapitaal wil sowieso dat er bezuinigingen komen. Daarom is het handig dat er nog iemand is die ‘boven alle partijen staat’, namelijk de koningin.
Breed kabinet
De koningin kon mooi zorgen voor een breed kabinet. Een breed kabinet kan zorgen voor bezuinigingen, maar niet in een te hard tempo. Een zeer rechts kabinet als Balkenende II heeft z’n gevaren. In 2004 stond het Museumplein vol met meer dan 300.000 demonstranten. Herhaling hiervan vindt het Nederlandse kapitaal een beetje een eng idee, zeker nu er in steeds meer Europese landen grote protesten tegen de bezuinigingen zijn.
Daarom dat het voor hen beter is dat de nieuwe regering op een linker- en een rechterbeen gaat staan.
Dit zal echter geen garantie zijn voor stabiliteit. Door de uitsluiting van Wilders kan de PVV groeien, tenminste als de SP zich niet laat horen de komende tijd. Als er een Paars Plus kabinet komt, betekent dat weer dat de SP allemaal nieuwe kansen krijgt. Maar dan moet de partij daar uiteraard wel gebruik van gaan maken door zich als echte socialistische partij te onderscheiden, en niet door als een links aanhangsel van Paars Plus te gaan functioneren.
De rol van het koningshuis
Het koningshuis is helemaal geen Nederlandse traditie. De Nederlandse opstand tegen het Spaanse Rijk leidde niet tot een Nederlandse monarchie, maar tot een republiek. De eerste koning van Oranje, Willem I, werd in 1815 geplaatst door Engeland, Pruisen, Oostenrijk en Rusland. Napoleon was verslagen, en om de herinneringen aan de Franse Revolutie te wissen (die door Napoleon al helemaal misvormd waren), besloten de conservatieve grootmachten om in alle provincies van Napoleons oude rijk monarchieën te installeren. Zo ook in Nederland. Het koningshuis had vanaf het begin dus al een conservatieve functie.
Toen in 1848 er revoluties uitbraken over heel Europa, besloot koning Willem II om zijn macht te verkleinen. Hier begon de constitutionele monarchie van Nederland. Dit was niet uit ‘verlichtheid’ van Willem II, maar uit pure angst afgezet te worden. De Nederlandse constitutionele monarchie is dus een bijproduct van de Revoluties van 1848.
Het koningshuis bleef een conservatieve functie houden. Het was een symbool van orde en nationale eenheid. ‘Nationale eenheid’ uiteraard als eenheid van arbeider en baas. Een belangrijk voorbeeld hiervan was het jaar 1918. De Eerste Wereldoorlog was afgelopen, een revolutie in Rusland zorgde tot de oprichting van de eerste arbeidersstaat ter wereld, en een revolutie in Duitsland zette de Kaiser af. De combinatie van deze gebeurtenissen en de slechte toestand waar de arbeiders en soldaten zich in bevonden, leidden tot een revolutionaire situatie in Nederland. In het leger begonnen opstanden te komen. Het waren enkele revolutionaire dagen. Maar zoals vaker in de geschiedenis, was het moment snel over doordat de Sociaal-Democraten er niet op voorbereid waren. De contrarevolutie was echter wel voorbereid met katholieke en protestantse groeperingen, en ook koningin Wilhelmina en prinses Juliana als symbolen om de orde weer te herstellen. Nadat de revolutionaire golf weer wegtrok werd er een massademonstratie georganiseerd waarbij Wilhelmina en Juliana op het Malieveld verschenen, en waar alle verdedigers van de oude orde werden geprezen.
Prins Bernhard
Een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Nederlandse kapitalisme was prins Bernhard. Toen het Nederlandse koningshuis tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Groot-Brittannië vluchtte, zag Bernhard al in dat Groot-Brittannië een krimpende wereldmacht was, en dat het beter was voor het Nederlandse kapitalisme en imperialisme om toenadering te zoeken tot het opkomende Amerikaanse imperialisme. Hij had goede banden met president Roosevelt, en had met hem een plan bedacht om een brief aan Hitler te sturen met het verzoek dat hij stadhouder van Nederland zou worden tijdens de bezetting. Op die manier wilden ze een geheime basis van de Amerikanen in Europa krijgen. Tegelijkertijd kon Winston Churchill hem niet uitstaan, waarschijnlijk omdat Bernhard de enige andere persoon was die daadwerkelijk plezier had in de Tweede Wereldoorlog.
Bernhard was echt een prins van de oude orde, en kon moeilijk accepteren dat er weer een parlementaire democratie werd geïnstalleerd in Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Hij hield niet van de kleinzielige Nederlandse burgerlijke democratie, maar wilde een kapitalistisch Nederland dat sterk geregeerd werd. Hij was daarnaast betrokken in een complot om een staatsgreep te plegen tegen Soekarno in Indonesië waarbij het de bedoeling was dat Bernhard onderkoning van Indonesië werd.
Maar als werkelijke vertegenwoordiger van het Nederlandse kapitalisme zag hij in dat Nederland zich bij het Amerikaanse imperialisme moest voegen. De oude politiek tegenover Indonesië hield in dat de Molukkers en Papoea’s misbruikt werden door het Nederlandse imperialisme als middel om het Indonesië van Soekarno te verzwakken. De door de CIA gesteunde machtsgreep van Soeharto betekende echter dat er nu een betrouwbare bondgenoot voor Amerika was in Zuidoost-Azië. Terwijl de Nederlandse regering probeerde vast te houden aan de oude politiek, zat Bernhard de Amerikanen al duidelijk te maken dat de Nederlandse regering onder druk van hem wel over zou gaan tot een politiek van het steunen van Soeharto. En dat gebeurde ook. Dit is weer een voorbeeld van wat de rol van het koningshuis is geweest in Nederland.
De PvdA en het koningshuis
Terwijl de wortels van de PvdA toch in een republikeinse traditie liggen, zijn het altijd PvdA vertegenwoordigers geweest die het koningshuis gered hebben. Het begon met Drees in de Greet Hofmans affaire. Toen Juliana koningin was, was het in feite altijd Bernhard die de sterke man speelde. Terwijl Bernhard met zijn internationale contacten bezig was en zich inzette voor een sterke NAVO, kwam Juliana onder invloed van de alternatieve genezeres Greet Hofman die de koningin van pacifistische ideeën probeerde te overtuigen. In de typische Koude Oorlog mentaliteit werd er gedacht dat Moskou hierachter zat. Toen de Duitse krant Der Spiegel achter deze affaire kwam, gebruikte Drees zijn macht om de publicatie tegen te houden en zo het koningshuis te redden.
Maar het kwam vaker voor. Het kabinet van premier Den Uyl besloot dat prins Bernhard niet vervolgd hoefde te worden na de Lockheed-affaire, waar bleek dat Bernhard meer dan een miljoen dollar aan steekpenningen had ontvangen, omdat Juliana had gedreigd met aftreden.
Het meest recente voorbeeld is de bruiloft van prins Willem-Alexander met Máxima Zorreguieta. Máxima’s vader bleek een minister te zijn geweest in de Argentijnse junta in de jaren 70. Er ontstond veel verontwaardiging en bijna een crisis, maar de man die rustig het koningshuis redde was premier Wim Kok van de PvdA.
De banden tussen de PvdA en het koningshuis zijn sterk. Toen Ed van Thijn burgemeester van Amsterdam was, deed hij er alles aan om koningin Beatrix tijdens Koninginnedag op bezoek te krijgen, terwijl Amsterdam zo’n beetje de meest republikeinse stad was.
De sterke banden begonnen met Juliana, en gingen door met Beatrix en haar man prins Claus. Aangezien de PvdA bestuurders na de Tweede Wereldoorlog definitief tot de gevestigde orde behoorden, gingen ze het koningshuis accepteren als dit wat ‘moderner’ werd. Zo was het goed als Juliana gewoon mevrouw genoemd werd, en sprak Beatrix zich uit voor solidariteit en tegen racisme en individualisme. Dit was voldoende voor de PvdA bestuurders. Maar in feite was er weinig nieuws aan deze rol. Het koningshuis moest altijd al een symbool zijn van nationale eenheid.
Toen Theo van Gogh vermoord werd en er een grimmige sfeer ontstond, werd bijvoorbeeld Beatrix gebruikt als middel van nationale eenheid. Dit tot ongenoegen van rechtse opiniemakers, die een oorlog tegen de islam eisten. Toen spraken zij ook opeens van een linkse Beatrix. Maar het idee van nationale eenheid is niet ‘links’. Nationale eenheid betekent ook de eenheid van arbeidersklasse en het kapitaal. De komende jaren zal de strijd tussen deze twee klassen als gevolg van de crisis van kapitalisme feller worden. Dan zal ongetwijfeld Beatrix (of Willem-Alexander) als symbool van nationale eenheid gebruikt worden, nu met grote goedkeuring van rechts.
Voor de Republiek!
De monarchie is een relikwie uit het feodalisme. Deze is nergens meer voor nodig. Zoals we hebben gezien heeft deze enkel een conservatieve functie gehad.
De monarchie is nog heel populair, in feite populairder dan koningshuizen in andere Europese landen zijn. Maar dat zegt niets. Alles verandert en niets blijft hetzelfde. Nederland was een republiek en zal dat weer worden!
Voor de Republiek!
Voor het socialisme!
Overgenomen van www.vonknl.org
