De Engelse rellen: een gevolg van de kapitalistische crisis

De Engelse rellen doen heel wat stof opwaaien in de media. “We laten ons er niet onder krijgen door dat tuig!” stellen enkele Nederlandse (klein)burgers die in De Telegraaf getuigen over het leven in London.[1] Anders dan de Nederlandse sensatiekrant die vooral bezorgd is over de veiligheid op de straten van London, willen we de gebeurtenissen in een socialistisch perspectief plaatsen. Hoewel we de brandstichting, de vernietiging van winkels, enzovoort niet goedkeuren, heeft de opstand in de verloederde binnensteden wel degelijk wortels in de grote sociale ongelijkheid, de dagelijkse vernedering en de politiepesterijen. De media en de rechtse politici herleiden de gebeurtenissen echter tot zuiver strafrechtelijke feiten. Maar slogans zoals ‘de jeugd heeft geen respect’ zijn volgens ons echter te kort door de bocht.

In zijn opiniestuk in De Morgen gaat Nigel Williams, de bekende stand-up comedian uit Bristol, lijnrecht in tegen dergelijke opvattingen. “De huidige rellen kunnen niet zomaar worden gezien als een antwoord op de bezuinigingen van Cameron, of als een reactie op het politieschot in Tottenham. De frustraties, de haat en het gebrek aan respect voor alles en iedereen borrelen voortdurend onder de oppervlakte van versplinterde gemeenschappen in het land. De rellen die we nu zien zijn het resultaat van jarenlange verwaarlozing, armoede en verkeerde beslissingen door zowel de linker- als de rechterzijde van het politieke spectrum. De besparingen van Cameron zullen het ultieme ingrediënt zijn voor toekomstige taferelen zoals die van afgelopen week. De politieactie in Tottenham was slechts een katalysator.”[2] Zo  klaagt hij ondermeer het klassensysteem van de UK aan en waarschuwt hij voor de gevolgen van een bezuinigingspolitiek. Ook volgens ons is het klassenbegrip fundamenteel in de analyse van de feiten. De werkende klasse moet bezuinigen op alle vlakken. Heel wat Britse jongeren hebben geen perspectief op waardig werk, degelijk onderwijs of goede zorg.

Hoewel de bendes geen kansarme jongeren zijn, zijn ze wel degelijk sociaal uitgesloten – zo lezen we in een interview met Rodney Barker van de London School of Economics in De Standaard. Ze leven in achtergestelde wijken en de bende vervangt voor hen alles wat ze in het echte leven moeten missen. Deze wijken kennen ook een hoge (jeugd)-werkloosheid. De diefstallen van de jongeren in de UK zijn in die zin ook een vorm van politiek protest. De kloof tussen arm en rijk neemt toe. De jongeren worden wel voortdurend geconfronteerd met “glitterende etalages en publiciteit voor goederen die, naar het woord van journaliste Laurie Penny van de New Statesman, ‘tien keer meer kosten dan de uitkeringen waarop ze geen recht meer hebben. Stelen is dus in wezen een vorm van politiek protest”.[3]  

Zoals verwacht, omschrijft het Britse politieke establishment de gebeurtenissen als degoutant en meent zij dat de politie goed werk levert om de bevolking van Londen te beschermen. Marx stelt dat het verzet steeds gecriminaliseerd wordt in het kapitalisme. Hoewel er ongetwijfeld professionele criminelen aan de slag waren tijdens de rellen, is dit slechts een minderheid. De grote meerderheid van de duizenden jongeren werd gedreven door andere motieven. Bankiers of andere eigenaars van grote vermogens hebben geen enkele reden om nieuwe sportschoenen te stelen. Jongeren zonder inkomen wel. Het is zo eenvoudig als dat. Terwijl kleine vormen van criminaliteit worden uitvergroot, gaan de legale criminelen vrijuit. Het structureel geweld, eigen aan het kapitalisme, wordt echter niet of in beperkte mate gecriminaliseerd. De jongere die gevat wordt met de sportschoenen tijdens de rellen belandt in hechtenis maar de bankiers die de gehele economie om zeep helpen, worden beloond met miljoenen.

Volgens de Internationale Marxistische Tendens (IMT) zijn de rellen slechts een symptoom van een dieperliggende crisis van het kapitalisme. De feiten zijn een vorm van verzet, “a warning to the bourgeoisie”, schrijft Alan Woods.[4] Dé jeugd als dé verantwoordelijke aanwijzen om een rechts beleid te verantwoordelijken is hypocriet. Marxisten veroordelen het geweld omdat het zinloos is. Het protest moet zich vertalen in een revolutionaire omwenteling van het systeem waarbij gebouwd wordt aan een solidaire en socialistische samenleving op basis van gelijkheid. Een revolutionaire partij dient de emancipatie van de collectieve noden van de meerderheid te verzekeren om dergelijke toestanden te voorkomen.