Het zwaartepunt van de economische en sociale wereldcrisis is pal in Europa beland. Deze zomer moeten we vragen stellen zoals: zal er nog een euro zijn na de grote vakantie? Zal Griekenland nog deel uitmaken van de Europese Unie (EU)? En Spanje? En Italië? Enorme werkloosheid, daling van de lonen van 20 tot 50 procent, staat ons dat ook te wachten zoals in Griekenland? Op het ogenblik dat we dit schrijven is de Europese top van 29 juni net afgelopen. Het resultaat klonk bekend in de oren. De reacties waren dat ook. De beurzen veerden op. Maar ondertussen is dit enthousiasme flink bekoeld na het lezen van de kleine lettertjes van het akkoord. Voor ‘de markten’ zal het nooit genoeg zijn.
Wat is het probleem eigenlijk? Is Europa er economisch zoveel slechter aan toe dan de rest van de wereld? Nee: het gemiddelde overheidstekort in Europa is maar de helft van dat van de Verenigde Staten. Onder de Amerikaanse staten zijn er meerdere ‘Griekenlanden’ te vinden die een productiviteit hebben die stukken lager ligt dan het VS-gemiddelde en een grotere schuld. Geen enkel Europees land heeft een staatsschuld die zo groot is als die van Japan (233 procent van het BBP in februari, vergelijk met Griekenland 168 procent). En toch is het Europa dat nu in het oog van de storm komt. Waarom? Wie of wat is daarvoor verantwoordelijk en wat valt er aan te doen?
Speculatie
Het probleem is dat de EU geen staat is, zelfs geen federatie, maar een vreemd amalgaam van nationale staten. Er is wél een Europese centrale bank, maar elk land moet instaan voor zijn eigen staatsschuld. Ideaal om tegen te speculeren! Het ‘speelt’ bijna zichzelf. Eerst Griekenland, dan Portugal of Ierland, dan Spanje, Italië, ... De initiële speculanten komen dikwijls van ver buiten Europa. Maar zodra de bal aan het rollen is volgt de rest snel, desnoods met computergestuurde programma’s die in een fractie van een seconde kunnen beslissen om te verkopen. Nu zijn we op het punt beland dat vele multinationals zich ernstig aan het voorbereiden zijn op een mogelijk uiteenvallen van de euro. Alle investeringen die gepland waren in Zuid-Europa werden uitgesteld of afgelast.
De reactie van de EU
En hoe reageert de EU – net als alle kapitalisten – hierop? Om het goddelijke monster van ‘de markten’ te bezweren hebben ze maar één remedie: laat de kleinsten en de armsten betalen! Snoei in de werkloosheid, de lonen de pensioenen. Laat iedereen langer en meer flexibel werken! Straf de zwaksten, met inbegrip van de zwakste landen. De groten probeert men met geschenken te verleiden om toch maar te investeren. En werkt het? Langs geen kanten! Het meest cynische tegenvoorbeeld wordt geleverd door de Griekse kapitalisten. Verre van hun land te redden vluchten ze met hun geld naar Zwitserland. Griekse rijken behoren zelfs tot de grootste speculanten op de Londense vastgoedmarkt. De kapitalistische EU ten top! De rijken kunnen lustig speculeren op heel de ‘interne markt’, de kleintjes worden als het ware opgesloten in hun landen waar onmenselijke besparingen hen wurgen.
Afgezien van het feit dat dit allemaal buitengewoon onrechtvaardig is, kan een klein kind ook zien dat het niet zal werken. Hoe kunnen de schuldproblemen, of de bankproblemen nu opgelost geraken als men de economie in recessie duwt? Ook nu beperken de resultaten van de laatste EU-top zich tot maatregelen voor de banken. Het investeringplan dat de reële economie zou moeten aanzwengelen is een lege doos omdat het bijna uitsluitende bestaat uit bestaande kredieten die een andere bestemming krijgen.
Wat te doen? Vooral wat te doen als arbeidersbeweging? Om te beginnen lijnrecht ingaan tegen de besparingslogica. Hoe kunnen de schuldproblemen, of de bankproblemen nu opgelost geraken als men de economie wurgt? Als we vechten voor het behoud van de index, tegen verlenging van de arbeidsduur, voor hoger loon dan moeten we ons zeker niet laten wijsmaken dat we de economie ondermijnen. Integendeel: meer koopkracht voor de bevolking is de belangrijkste sleutel om uit het Europese moeras te komen. Wij zijn niet de enigen die dit zeggen. Heel de wereld zegt het! China zegt het, Obama zegt het. Allen kijken ze naar Duitsland om de geldkraan te openen en zo de Europese en bij uitbreiding de wereldeconomie te redden.
Kapitalistische hypocrisie
Maar waarom gebeurt het dan niet? Zoals altijd moet je de woorden van de kapitalisten (jaja, ook Obama) wat interpreteren om de werkelijke draagwijdte te snappen van wat ze zeggen. Ja, ook veel kapitalisten vinden dat de economie gestimuleerd moet worden. Ze vinden zelfs dat de levensstandaard van de bevolking moet verhogen, jazeker. Alleen vinden ze tegelijkertijd dat dit in hun bedrijf (of sector, of land, vul maar in) helemaal niet mogelijk is. De onuitgesproken gedachte is: laat de anderen maar de economie aanzwengelen. Wij zullen ondertussen onze arbeiders verder blijven uitzuigen. Als de economie dan weer aantrekt zijn we supercompetitief en kunnen we een zo groot mogelijk deel van de markt inpalmen. Het is nota bene dezelfde hypocriete tactiek (onder de naam van de Harz-hervormingen) die Duitsland zijn huidige machtspositie heeft bezorgd, na jaren mindere groei. Logisch dat de Duitsers wantrouwig zijn tegenover de ‘goede raad’ die hen vanuit heel de wereld wordt gegeven. Maar welke krankzinnige spelletjes worden hier gespeeld? En op die manier worden miljoenen mensen in ellende gestort! Dit is geen gevolg van een plotselinge waanzin bij bedrijfsleiders of regeringen. Het is de aard van het kapitalistische beestje waar de een zijn dood de ander zijn brood is. Zolang we dit krankzinnige systeem niet vervangen hebben door een rationele geplande socialistische economie zullen we steeds weer moeten opboksen tegen dergelijke waanzin.
02/07/2012
