Peter Michaïlenko is een marxistische militant in Toulouse. Hij woonde tot zijn elf jaar in Kiev en ging deze zomer nog naar Oekraïne. Hij werkt mee aan de internationale solidariteitscampagne met het antifascistische verzet in Oekraïne (https://ukraineantifascistsolidarity.wordpress.com/ ). Terwijl de westerse media zich achter de belangen van de Duitse en Amerikaanse kapitalisten geschaard hebben en de rebellen afdoen als “agenten van Poetin”, is het in realiteit zo dat de rebellen zich gewapend hebben tegen het nationalistische geweld van de nieuwe regering in Kiev.
Hier vindt u ook de link naar de audio van het interview (in het Engels): https://www.youtube.com/watch?v=be95-VU5NGs
Vonk: Hoe is de situatie nu in Oekraïne sinds het begin van de burgeroorlog?
PM: De situatie is duidelijk verslechterd. De economische crisis en de groeiende schuld van Oekraïne, de problemen die aan de basis lagen van de burgeroorlog, zijn nog verscherpt. De bron van de protesten is vaak verkeerdelijk herleid tot het intrekken van de toenadering tot de Europese Unie. In realiteit was het een weigering van Janoekovytsj om de vrijemarktovereenkomst met de Europese Unie te tekenen. Daarin stonden serieuze besparingsmaatregelen en privatiseringen, die nu worden uitgevoerd. Pensioenen zijn naar beneden gehaald, lonen in de openbare diensten zijn gedaald en er zijn massale ontslagen gevallen. Vandaag de dag heeft Oekraïne de laagste pensioenen in de wereld t.o.v. de levenskost. De levenskost is een ander probleem. De Oekraïense munt heeft sinds de Euromaidan-gebeurtenissen twee derde van haar waarde verloren t.o.v. de Amerikaanse dollar. En de Oekraïense rating om krediet te verkrijgen is nu de laagste van alle landen die over zulke rating beschikken. Dit toont pas echt hoeveel vertrouwen de westerse bankiers hebben in deze nieuwe pro-Europese regering.
Ongeacht de ambitieuze verklaringen sinds de start van Euromaidan, is de corruptie duidelijk toegenomen. Bureaucraten, die loyaal waren aan Janoekovytsj, zijn nu vervangen door een nieuwe laag die hun loyaliteit aan andere oligarchen hebben gezworen en die nu op hun beurt poen willen scheppen. Ze zijn zich ervan bewust dat ze misschien niet zo lang aan de macht zullen blijven... Je kunt je dus inbeelden hoe slecht de situatie is.
Er worden ook veel mensen gedwongen gemobiliseerd om tegen de rebellen te vechten. Als je geld hebt, kun je je een weg uit de legerdienst kopen of kun je naar een veilige legerkazerne achter het front gestuurd worden. Zo zijn er veel aanhangers van het eerste uur van de Maidan-beweging, de meest “patriottische” mensen, die uit de middenklasse komen, aan het front kunnen ontsnappen. Ze worden naar de gebieden gestuurd die bezet worden door het Oekraïense leger, om daar naar “separatisten” te zoeken. Dat zijn echte heksenjachten naar mensen die de anti-Maidan-beweging steunen.
De vele soldaten die aan het front zijn gestorven, zijn de armsten onder de arme Oekraïners. Zij hebben echter niet deelgenomen aan de Euromaidan-protesten. Maar omdat ze de armsten zijn en de rijken hun weg uit het leger kopen, zijn zij diegenen die naar het front worden gestuurd. Dat is de trieste situatie. Velen onder hen zijn tevens de enige inkomensvoorzieners voor hun gezin. Daarom hebben we ook veel protesten van moeders en echtgenotes tegen de rekruteringen gezien in de voorbije maanden.
Er is natuurlijk een campagne van nationalistische hysterie in de media. Alle media in Oekraïne zijn in handen van enkele oligarchen, die dicteren wat er wel en niet gezegd wordt. De bedoeling is natuurlijk om de mensen te mobiliseren achter de ‘externe dreiging’ van de rebellen om zo niet te kijken naar wat er in het land aan het gebeuren is: de oligarchen die de plundering van het land verderzetten.
Vonk: Wat is de aard van de Kiev-regering?
PM: Het zijn geen nieuwe spelers. Net als voordien zijn het oligarchen. Ze hebben alle productiemiddelen in het land in hun handen. Het zijn dezelfde soort mensen die het land gedurende meer dan 20 jaar geplunderd hebben. Het is gewoon een andere groep van de oligarchie die nu aan de macht is. Zo is Porosjenko eigenlijk een van de oprichters van de partij van de vorige president Janoekovytsj.
Na Euromaidan hebben ze veel mensen uit de beweging gecoöpteerd. Velen onder hen behoren tot extreemrechtse groeperingen. Sinds de laatste verkiezingen hebben we parlementariërs van paramilitaire fascistische groepen die ingezet worden om tegen de Donbass-rebellen te vechten. Het is een gewoonte geworden van de partijen die nu aan de macht zijn om mensen van de nationalistische milities te coöpteren. Sommige van hen zijn openlijk fascisten. Andrei Beletsky bijvoorbeeld is parlementariër en openlijk neonazi. Ook Vadim Troyan is benoemd tot politiechef van de Kiev-regio. Hij is ook een fascist en lid van het ASOV-bataljon. Deze bataljons zijn gesponsord door een of andere oligarch. Ihor Kolomoyskyi is ook zo’n oligarch. Hij is van joodse afkomst, maar dat belet hem niet het beruchte neonazistische ASOV-bataljon te financieren. Dat ‘bataljon’ heeft de laatste maanden een beruchte reputatie opgebouwd in haar gewelddadige jacht op mensen die ervan verdacht worden de rebellen te steunen.
Vonk: Wat zijn de redenen achter de Donbass-rebellie?
PM: Janoekovytsj, de vorige president en ook een oligarch en een corrupt politicus, werd vroeger gesteund door de oligarchen. Maar hij verloor hun gunst. Hij had een zekere basis en steun in de oostelijke regio’s. Toch was het niet zozeer de omverwerping van Janoekovytsj die de bevolking uit het oosten ongerust maakte. Wat hen pas echt verontrustte, waren de mensen die hem vervingen. Janoekovytsjwerd omvergeworpen met alle grote woorden, maar eigenlijk waren het gewoon andere oligarchen die aan de macht kwamen. Op een heel cynische manier, zonder enige vorm van verkiezingen werden er andere oligarchen aangesteld om regio’s te besturen waar de anti-Maidan-beweging startte. Je kunt je dus inbeelden dat het een slag in het gezicht van de Donbass-bevolking was. Velen onder hen begonnen zich te bewapenen. De Donbass-regio is natuurlijk een erg geïndustrialiseerde regio, een groot deel van de rebellen komt uit de arbeidersklasse. Het was ook een regio waar de Communistische Partij van Oekraïne haar populaire basis heeft. Ook het feit dat veel Russische nationalisten de rebellen vervoegden, was een reactie tegen het agressieve Oekraïense nationalisme dat door Kiev een hand boven het hoofd wordt gehouden.
De realiteit is dat er geen bolsjewistische partij aanwezig is die de massa’s kan mobiliseren tegen de oligarchen en het kapitalisme. Een groot deel van de beweging werd dus gerecupereerd door Russische nationalisten, waarvan zelfs enkele elementen loyaal zijn aan Moskou. Rusland had eerder al de Krim geannexeerd, met de massale steun van de bevolking daar. Mensen zagen dit als een manier om aan het nationalistische geweld en onderdrukking te ontkomen. De aanvankelijke eis was er een van meer federalisering, om meer autonomie te hebben in de oostelijke regio’s. Maar de Kiev-regering antwoordde hierop met militair geweld. Toen het Oekraïense leger optrok naar de rebellensteden, deserteerden er eigenlijk veel soldaten om zich bij de rebellen aan te sluiten of om de gevechten te stoppen, omdat ze simpelweg uit deze regio’s kwamen. Ze hadden geen loyaliteit tot de nieuwe oligarchen die aan de macht kwamen en gingen hun eigen mensen niet neerschieten.
Vonk: Wat is het perspectief voor de progressieve krachten?
PM: Natuurlijk hebben ze hun eigen problemen. De rebellen in de Donbass zijn afhankelijk van Moskou voor hun steun. Niet enkel voor militaire, maar ook voor humanitaire hulp. De bevolking is afgesneden van alle sociale voorzieningen, pensioenen, medische hulp, elektriciteit, gas etc. Als je deze middelen beheerst, heb je natuurlijk veel politieke macht. Een heleboel van de openlijk progressieve krachten uit deze republieken zijn ook aan het front om tegen het Oekraïense leger te vechten. Ze moeten eigenlijk fascistische krachten bevechten die uit Kiev naar Donbass gestuurd worden omdat het reguliere leger niet meer vertrouwd kan worden door de oligarchen in Kiev.
De eerste taak op dit ogenblik is om de gevechten te winnen. Het is een moeilijke situatie gezien de diepgaande schaarste aan wapens en voedsel. De mensen die aan de macht zullen komen, zijn diegenen die de meeste middelen krijgen uit Moskou. Maar als het staakt-het-vuren standhoudt, zullen er zich interessante perspectieven openen. Op het ogenblik dat het land heropgebouwd zal moeten worden, zal dat niet gedaan worden door enkele private ondernemingen. Het zal gedaan worden door de arbeiders van Donbass. Er zal nood zijn aan een zekere planning, aan betrokkenheid van de gemeenschap.
Natuurlijk is wat er gebeurt in West-Oekraïne ook belangrijk. De oligarchen zullen niet eeuwig kunnen blijven doen wat ze nu doen. Als Janoekovytsjomvergeworpen kan worden, kan dat ook gebeuren met de andere oligarchen. Maar of deze krachten progressief zullen zijn of niet, zal afhangen van verschillende factoren. Ik denk dat het belangrijkste perspectief nu is dat meer en meer Oekraïners tegen de oorlog zijn en dat het de extreemrechtse elementen zijn die het meeste achter de oorlog staan. We kunnen dus een afname van de steun aan deze extreemrechtse groeperingen verwachten.
