Op 9 maart trokken een half miljoen arbeiders, bedienden en jongeren door de straten van vele Franse steden om te protesteren tegen een nooit geziene aanval van de 'socialistische' regering op de arbeidswetgeving. Dit protest kreeg een vervolg met meer protesten op 17 maart en dan nog eens een week later. Donderdag 31 maart wordt het voorlopige orgelpunt van het protest.
Zoals altijd worden reformisten op het einde van de rit zélf gecontroleerd door het systeem dat ze willen controleren. Francois Hollande, de huidige president, bleek als reformistisch leider een voorloper van Tsipras van Syriza en bleek door de kapitalistische crisis een 'keizer zonder kleren' te zijn. Binnen de twee jaar na zijn verkiezing zorgde hij voor een vrijstelling van de inkomensbelasting voor 75 procent van de hoogste schaal. Vandaag heeft hij al 40 miljard aan belastingvoordelen uitgedeeld.
Hollande wordt geconfronteerd met een stagnerende economie en 10 procent werkloosheid die onder de jeugd gestegen is tot 24 procent. In een poging om de economie vooruit te helpen en gespeend van enig socialistisch idee, heeft Hollande zich openlijk overgegeven aan het programma van de kapitalisten. Zelfs Sarkozy heeft nooit geprobeerd om de 35-uren week, ingevoerd door de Parti Socialiste in 2000, in de prullenmand te gooien (hoewel hij er wel veel over gesproken heeft om het wel te doen).
De wet El Khomri
De wet die de 'socialisten' proberen door het parlement te krijgen is van de hand van Myriam El Khomri, minister van Werk. Deze wet zou verregaande gevolgen hebben voor de lonen, de werkuren en de rechten van werknemers in het algemeen. De wet wil het Franse kapitalisme losmaken van de voorwaarden die momenteel geschapen werden door de huidige arbeidswetgeving. De wet kan er ook voor zorgen dat bedrijven langere werkdagen en overuren zouden kunnen onderhandelen met de vakbonden. Werknemers zouden verplicht kunnen worden om tot 60 uren per week te werken, waarbij bovendien gesnoeid kan worden in de betaling van overuren boven de 35 uur.
De bedrijven zouden ook meer vrijheid krijgen om de werkdagen in te korten en het loon te reduceren, wat ze momenteel enkel kunnen in tijden van 'economische moeilijkheden'. De Franse minister van Economie, Emmanuel Macron, noemde de wet El Khomri het de facto einde van de 35-uren week.
De nieuwe wet zal het eenvoudiger maken om werknemers te ontslaan. Volgens de kapitalisten zorgen de bestaande arbeidswetten voor een 'ontmoediging' bij de ondernemers om vaste banen te creëren. Ze zeggen dat de reden waarom zoveel jonge werknemers met tijdelijke contracten opgescheept zitten het resultaat is van de Franse wetgeving, die er voor zorgt dat vaste banen té vast zijn.
Om het 'probleem' op te lossen, zal de wet de vergoedingen voor oneerlijk ontslag beperken. Hiermee kan de baas de kosten voor een moeilijke werknemer incalculeren om zo plaats te maken voor de volgende generatie. Wanneer er bij onderhandelingen geen akkoord wordt bereikt, kan de vakbond gepasseerd worden door de bazen door een rechtstreekse consultatie van de werknemers via een bindend referendum.
De heersende klasse zou nog wel eens bedrogen uit kunnen komen wat dit laatste punt betreft. De vakbonden zijn het eerste orgaan waarmee de werkende klasse zich organiseert in de klassenstrijd. Amper 8 procent van de werknemers in Frankrijk is gesyndiceerd, maar de basis staan vaak zeer ver links van hun vertegenwoordigers. De heersende klasse onderschat de werkende klasse, voor wie zij enkel een aristocratische verachting hebben. Door de gehele arbeidskracht te betrekken in een referendum over arbeidsvoorwaarden, zouden ze wel eens meer kunnen krijgen dan waarvoor ze onderhandeld hebben.
Om de competitie tussen werknemers te vergroten, wil de wet El Khomri de sectorale onderhandelingen inruilen tegen onderhandelingen op bedrijfsniveau. Een gelijkaardig model wordt al toegepast in het Engelse schoolsysteem. De oprichting van onafhankelijke scholen, vrij van het nationale leerplan, creëerde ongelijke voorwaarden die ontworpen werden om de sectorale onderhandelingen door de leerkrachten te fragmenteren. In 'uitzonderlijke omstandigheden' kunnen werknemers tot 60 uur per week werken. De versoepeling van wetten rond ontslag, thuis werken en nachtarbeid is ook een deel van de wet El Khomri. De gemiddelde Franse werknemer produceert 45,6 euro per uur volgens Eurostat en werkt ongeveer 1661 uren per jaar. Dat wil zeggen dat hij ongeveer 76 000 euro per jaar opbrengt voor de kapitalist. In 2014 was de gemiddelde kost voor die werknemer slechts 29 700 euro. Dit komt neer op 45 000 euro voor de kapitalist.
Ondanks dit gegeven en het feit dat de Franse werknemers bij de meest productieve van Europa zijn, werken ze 186 uren minder dan de Duitsers en 239 uren minder dan de Britten. Dat is niet genoeg voor het Franse kapitalisme. Zij verwachten dat er meer winst geperst kan worden uit de Fransen.
De nederlaag of het ondermijnen van de 35-uren week heeft een symbolisch belang voor de heersende klasse. Het zou een overwinning betekenen voor de heersende klasse en groen licht voor een offensief tegen de werkende klasse in hun strijd voor goedkope arbeidskrachten in Frankrijk.
EDF
Het recente akkoord bij het door de staat gecontroleerde EDF met een niet betekenisloze 30 000 werknemers vormt de basis voor verdere aanvallen. Werknemers van EDF stonden een deel van hun vakantiegeld af in ruil voor loonopslag. Het akkoord is optioneel, omkeerbaar en niet voor arbeiders.
Maar zoals de scherpzinnige FT stelt,”...het echte belang zit hem in het precedent dat gecreëerd wordt voor werknemers en vakbonden om substantiële hervormingen op bedrijfsniveau te slikken.”
De gemiddelde 35 uren die EDF-bedienden maken, werden gecompenseerd met 23 verlofdagen per jaar, bovenop de 27 dagen die zij standaard hebben. Het EDF onderhandelde recent tussen 7 en 16 dagen per jaar minder vakantie. Dit werd gecompenseerd door loonopslag van 7,5 procent. Dit zal betekenen dat werknemers van EDF veel meer zullen moeten werken dan het gemiddelde van 35 uren per week. Dit schept een precedent dat de Franse kapitalisten graag zullen herhalen.
9 maart
Een petitie die via internet verspreid werd om de overheid de wet te doen intrekken, heeft 1,3 miljoen handtekeningen opgeleverd. Dit succes leidde tot een oproep van de studenten en de vakbonden om op 9 maart in verschillende steden in Frankrijk te demonstreren.
Sinds 9 maart is de eenheid tussen studenten en werknemers zeer groot. De studenten riepen op voor wekelijkse demonstraties, waar ook heel wat arbeiders en hun organisaties aan deelnamen. Op de algemene vergaderingen van de studenten werden arbeiders uitgenodigd om te komen spreken. De leiders van de vakbonden zijn wat koeler in hun steun. Deze evolutie betekent echter wel een begin van een nationale coördinatie door de studenten.
Volgens de FT: “Verschillende kiesdistricten komen samen in het protest, verenigd door een gemeenschappelijke ontevredenheid over het geploeter van Francois Hollande.” De goedkeuringsclassificatie van Hollande is nu zo'n 15 procent. Dat is de laagste score van alle presidenten in de voorbije 50 jaar.
Arbeiders en bedienden, werkzoekenden en de jeugd trokken op 9 maart in meer dan 200 steden in Frankrijk de straten op om hun afkeur te laten blijken voor de wet. In Parijs trotseerden tussen de 80 000 en 100 000 mensen de koude en de regen om te protesteren. Deze actie ging gepaard met een staking bij de spoorwegen dat een derde van de treinen in Parijs liet stil staan. De manifestanten op de Place de la République scandeerden slogans zoals “Loi El Khomri, Vie pourrie”, wat zoveel betekent als “Wet El Khomri – Rot Leven.”
De studentenvakbond van de SP, de UNEF, speelde een leidinggevende rol. Ongeveer 100 middelbare scholen in gans Frankrijk gingen dicht, omdat scholieren de ingangen blokkeerden met vuilnisbakken. De aanwezigheid van de jeugd is geen verrassing, gezien de omstandigheden waarmee jonge werknemers worden geconfronteerd: 1 op vier is werkloos, het aanwezige werk is vluchtig en huisvesting is duur. Ze walgen van de politieke elite en verwerpen hun argumenten wanneer de elite stelt dat de jeugd de zekerheid en de veiligheid van de Franse arbeidswetgeving moet verwerpen.
The Associated Press citeerde Maryanne Gicquel, woordvoerster van de studentenvakbond van de FIDL. “ Ze omschrijft de ervaring van jonge mensen op de arbeidsmarkt als een opvolging van stages en slecht betaalde jobs...Nu komen ze ons vertellen dat het ook nog eenvoudiger moet worden voor bedrijven om ons te ontslaan.”
De BBC schrijft, “ Tieners en studenten waren met duizenden aanwezig in Parijs en zongen slogans als 'El Khomri, tu es foutue – la jeunesse est dans la rue'. De correspondent van de BBC concludeerde: “ Deze hervormingen heeft er voor gezorgd dat alle krachten aan de linkerzijde kristalliseren. Hoewel ze in toenemende mate ontevreden zijn over de koers van de regering, hadden ze tot heden geen duidelijk thema waarmee ze de strijd konden aanbinden.”
Met deze aanval op de jongeren en de werkende klasse, heeft Hollande alle progressieve krachten verenigd tegen hem. Een recente enquête van Oxoda toonde aan dat 70 procent van het meerderjarige Franse volk tegen de nieuwe wet zijn.
Hollande heeft voor verdeeldheid gezorgd bij de Parti Socialiste op amper een jaar van de presidentsverkiezingen in 2017. Gezien zijn populariteit laag ligt, is het onwaarschijnlijk dat hij herverkozen wordt, aangezien een groot deel van de werkende klasse zich vervreemd voelt van zijn beleid. De meest bewuste lagen van de werkende klasse hebben de SP vol walging de rug gekeerd, wat alle druk van de basis op de top van de partij heeft weggenomen. In deze omstandigheden is Hollande vrij om openlijk te handelen als een lakei van de bourgeoisie en de grenzen van de tolerantie van de arbeidersklasse voor de SP af te tasten.
De burgemeester van PS signatuur van Rijsel, Martine Aubry, valt de regering aan in een recent artikel in Le Monde met de titel “Genoeg is genoeg”. Ze stelt zich de vraag of “ontslagen vergemakkelijken een stimulerend effect heeft op tewerkstelling”. Ze voegt er aan toe dat de hervormingen geïnspireerd werden door 'de tegenpartij' en zal leiden tot “de voorbereiding van een langdurige verzwakking van Frankrijk en natuurlijk van de linkerzijde.” Het spook van het Griekse PASOK waart over de Europese sociaal democraten.
De socialistische regering krabbelt terug
De eerste minister, Manuel Valls, moest de aankondiging van de wet uitstellen, omwille van de dreiging van straatprotesten door vakbonden en studenten en door de interne onenigheid binnen zijn eigen partij. Valls stelde voor om een nieuwe ronde van consultaties te houden met de vakbonden en de werkgeversorganisaties voor 24 maart. De PS-regering plant een parlementaire goedkeuring van de wet tegen de zomer.
Op 14 maart kondigt Valls een gedeeltelijke terugtrekking aan. Hij laat weten dat de wet niet langer de ontslagvergoeding zal limiteren in geval van onterecht ontslag. De mogelijkheid om flexibel werk in te voeren in kleine en middelgrote ondernemingen is lichtjes teruggeschroefd in vergelijking met de eerste kladversie van de wet, maar de aanval op de verworvenheden van de arbeidersklasse blijft uiteraard hetzelfde.
Multinationals blijven nog steeds in staat om gemakkelijker jobs te schrappen bij verlieslatende Franse investeringen. Een rechter zal de taak krijgen om de 'financiële redelijkheid” van dergelijke besparingen in te schatten. Medef, de werkgeversorganisatie, heeft haar teleurstelling al geuit over de terugtrekking van dit deel van de wet.
Het nieuwe akkoord werd gesteund door CFE-CGC en de vakbond CFDT, maar de voormalige communistische CGT blijft tegen het akkoord. Samen met FO en de grootste studentenvakbond UNEF roepen zij op voor een volledige terugtrekking van de kladversie van de wet.
CGT-leider Philippe Martinez heeft laten weten dat “als de regering er op staat om door te gaan met de hervorming van de wet, de mensen op straat zullen moeten komen.” Een enquête toonde dat twee derde van de bevraagden van mening zijn dat er grote protesten zullen komen indien de regering deze hervormingen doorzet.
17 maart
Een week later komen de studenten weer op straat en opnieuw waren er sterke delegaties van arbeiders aanwezig. Dit keer was er geen duidelijke oproep van de CGT om deel te nemen, waardoor de demonstratie niet de proportie aannam van 9 maart. Opvallend was de grote aanwezigheid van studenten en ook scholieren. Dit is betekenisvol, aangezien het onderstreept wat marxisten al langer vast stellen: de stevige radicalisering van de jeugd die al langer een kanaal zoekt om haar ontevredenheid te uiten.
De beweging zit nog in een vroege fase, maar strekt zich uit over zowel universiteiten als middelbare scholen. Een radicale stemming is merkbaar, die geconfronteerd wordt met provocaties, oproerpolitie en lock-outs bij de administratie van de universiteiten, uit vrees voor hoe ver de studenten zouden durven gaan. Dit is precies hoe mei '68 is begonnen en de huidige politieke machten hebben dit zeer goed begrepen! Er werd traangas afgeschoten, er waren arrestaties en studenten raakten gewond.
Het is duidelijk dat de regering vastberaden is om dit proces te stoppen. De regering doet alles om de arbeiders en de studenten te verdelen, zodat ze geen front zouden vormen tegen de regering. Daarom gaf de regering al toe aan de vakbonden door te laten weten dat het de loonbevriezing in de openbare sector zal opheffen. Tegelijkertijd kwam ze de studenten tegemoet met de wapenstok. Deze pogingen zullen niet werken. Integendeel, repressie zal enkel de studenten radicaliseren en de mobilisaties doen groeien. De studenten plannen een volgende demonstratie op 24 maart. Dit is een deel van de opbouw naar de algemene staking van 31 maart. Die dag belooft een machtsvertoon te worden van de Franse arbeidersklasse. Alle elementen zijn aanwezig voor een algemene vuurzee.
Hollande zei op de avond van de protesten dat hij wil bijdragen tot meer jobzekerheid en “dat we bedrijven de kans moeten geven om te rekruteren, dat we jongeren jobzekerheid moeten geven gedurende heel hun leven en dat we flexibiliteit moeten geven aan de bedrijven. Hebben we alles geprobeerd? Kijk even buiten Frankrijk. Wat is daar gebeurd? Ze zijn allemaal veranderd, ze hebben allemaal de zaken aangepakt,” zei Hollande.
Buiten Frankrijk zijn inderdaad de zaken aangepakt. In heel Europa zien we extreme werkonzekerheid, loonbevriezingen, de ontmanteling van de welvaartsstaat en soberheid in Griekse stijl. De contradictorische retoriek van de president heeft geen gevolgen voor de heersende klasse, aangezien het hen helpt om mist op te hangen rond het hele thema. Zij begrijpen dat jobzekerheid niet compatibel is met flexibiliteit voor bedrijven, zelfs niet in de beste tijden van het kapitalisme, die we nu al een tijdje achter ons hebben liggen. In het midden van de huidige crisis is dit zeker een utopie. Wanneer de bourgeoisie heeft afgerekend met de PS volgend jaar, zullen ze de partij onverbiddelijk bij het groot huisvuil zetten.
Desondanks is de vernietiging van het gezag van de PS voor de bourgeoisie vergelijkbaar met het afzagen van de tak waarop ze rusten. De kapitalisten leunen op de autoriteit van de reformistische leiding en gebruiken dat om hun eigen programma geaccepteerd te krijgen binnen de arbeidersbeweging. Wat we nu zien in Frankrijk is de vernietiging van de reformisten door de crisis van het kapitalisme. Dit is een internationaal fenomeen.
Een radicalisering van de situatie wordt voorbereid in Frankrijk. Dit dient alle sceptici van antwoord die enkel 'een shift naar rechts' zien met de groei van FN en Marine Le Pen. Wat er eigenlijk gebeurt, is een polarisatie, zowel naar rechts als naar links. Uiteindelijk gaan we zien dat de krachten die naar links schuiven veel sterker zullen zijn dan de krachten die naar rechts bewegen.
De demonstraties die we in dit artikel vernoemden tonen een sterke cohesie tussen de werkers en de jeugd, de levende krachten van de Franse samenleving. De jeugd vecht duidelijk voor heldere klassenthema's en steunen de werkers in de strijd voor hun toekomst. De aankomende algemene staking zal een immense impact hebben in Frankrijk en Europa. De staking zal bijdragen aan het proces dat gemaakt wordt in Spanje met Podemos, in Engeland met het fenomeen Corbyn. Het zal ook een sterke impuls geven aan de Italiaanse werkers en jeugd. De getijden zijn aan het keren in Frankrijk en de golven zullen we in gans Europa voelen.
