Met veel brio verkondigden de Europese leiders de uitbreiding van de EU met zomaar even tien nieuwe lidstaten. Vooral het Duitse imperialisme zal hier munt uit slaan. Wat de Duitse bourgeoisie niet kon bekomen via twee wereldoorlogen, wordt vandaag verwezenlijkt in naam van de EU. Om hun ‘Drang nach Osten’ te bevredigen, zijn ze bereid met pasmunt te betalen. Na harde onderhandelingen met Frankrijk ging Duitsland akkoord om meer geld op te hoesten voor het Europese landbouwbeleid en voor de inschakeling van de nieuwe lidstaten.
Door alle flamboyante uitroepen over het verenigd Europa lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Toch is niet alles rozengeur en maneschijn. Op hetzelfde moment dat de EU wil uitbreiden, komt een van de ankerpunten van de EU, het Stabiliteitspact, steeds meer onder druk. Dat Pact kwam er op aanvraag van Duitsland en verplicht alle lidstaten tegen 2004 een begroting in evenwicht in te dienen. Het tekort op de begroting mag niet meer dan drie procent van het BNP bedragen. De lidstaten hebben geen controle meer over het monetaire beleid, ze kunnen niet morrelen aan de intrestvoeten of de munt devalueren.
In tijden van economische voorspoed hoeft dat niet tot problemen te leiden. De overheid beschikt dan over voldoende fiscale inkomsten en moet dus niet (overdadig) in het rood gaan. In tijden van economische neergang keert die situatie zich echter. Fiscale inkomsten verminderen en de uitgaven voor de sociale zekerheid stijgen op de koop toe (werkloosheid enzovoort). Het behoeft geen betoog dat we vandaag in de laatste situatie verzeild zijn.
De economie sputtert. Bijgevolg gaan overheden op zoek naar middelen om hun economie op te krikken. Maar daar botsen ze op de limieten van het Stabiliteitspact (en gedeeltelijk ook de weigering van de Europese Centrale Bank om de intrestvoeten te verlagen uit vrees voor inflatie). Het Pact geeft hen immers slechts een speling van drie procent. Volgens verschillende bronnen zal het begrotingstekort van Duitsland echter 3,3 à 3,7 procent bedragen. Ook de twee andere grote economieën van de EU – Frankrijk en Italië – kampen al met dit probleem. Samen tellen deze drie echter wel voor driekwart van de economie in de eurozone. En die economische macht willen ze uiteraard vertaald zien in een beleid dat naar hun normen wordt geschreven.
Romano Prodi, voorzitter van de Europese Commissie, maakte dan ook geen verbale slipper toen hij in de Franse krant Le Monde van 17 oktober stelde dat het Stabiliteitspact “stupide” is. Hij heeft zijn woorden gewikt en gewogen, de provocatie was bewust ingecalculeerd. Het ging hier wel degelijk om een provocatie want veel kleinere economieën zullen dit jaar wel (nog) een begroting volgens de normen van het Pact indienen. Zij nemen het niet dat zij jarenlang een soberheidbeleid kregen opgelegd, door vele pijnen moesten gaan om aan de wil van Duitsland tegemoet te komen en wanneer puntje bij paaltje komt de grootmachten de regels zelf met de voeten treden.
Eens te meer is bewezen dat een verenigd Europa vooralsnog niet bestaat. Zelfs geen eengemaakte Europese economie. Wel evenzoveel nationale economieën als er lidstaten zijn, elk met hun eigen ritme, richting en snelheid. Grote economieën die hun wil opleggen en kleintjes die gedoemd zijn te volgen, willen ze niet helemaal uit de boot vallen. Een verenigd Europa is onmogelijk op kapitalistische basis om de simpele reden dat de imperialistische grootmachten steeds de belangen volgen van hun nationale bourgeoisie en in tijden van crisis vallen die belangen niet samen met het Europese project.
Wil dat dan zeggen dat ze de EU zullen laten ontploffen? Zeker niet op korte termijn, daarvoor zijn er teveel imperialistische voordelen mee verbonden. Het Pact is echter onhoudbaar in zijn huidige vorm en zal dus uitgerekt worden volgens de eisen van de as Duitsland-Frankrijk. Dat zal een kettingreactie van aanpassingen veroorzaken, de verdeeldheid vergroten en de euro verder ondermijnen. Die economische problemen zullen dan weer worden afgewenteld op de arbeiders. Het aantal privatiseringen zal toenemen om de begroting te spijzen, evenals de belastingen. Duitsland kondigt vandaag al een bezuinigingspakket aan en andere landen zullen volgen.
Of het Stabiliteitspact nu strikt of flexibel wordt toegepast, het laat geen ruimte voor een sociaal Europa. Nee, de heersende klasse zal het Pact niet direct laten ontploffen. Ze zullen al het bloed en zweet uit de arbeiders pompen om zo dicht mogelijk bij het Pact te blijven. Daarom is het aan óns om dit kapitalistische Europa te laten ontploffen. (Uiteraard niet letterlijk te nemen, in deze tijden van terrorisme.)
