In het hoofdkwartier van de Oostenrijkse Volkspartij, de blauwe coalitiepartner van Haider, pronkt vandaag nog steeds het portret van de vooroorlogse christelijke kanselier Dolfuss. Dolfuss kwam om in juli 1934 na de mislukte putsch van de pro-Hilter gezinde Nationaal Socialistische partij. Een paar maanden voordien, in februari 1934, smoorde dezelfde Dolfuss een socialistische arbeidersopstand in bloed in het Rode Wenen.
Met behulp van een andere fascistische groepering (pro-Italiaans) en haar milities, de Heimwehren, lokte Dolfuss een slecht voorbereide en premature opstand uit vanwege de socialistische milities van de Schutzbund. Ze betrokken de massa van de Weense arbeiders niet in de opstand en sommige afdelingen van de SP wisten niet eens waar de wapens waren opgeslagen. Het austro-marxisme, een Oostenrijkse versie van het linkse reformisme, had de inzet van de Schutzbund steeds onderworpen aan het initiatief van het burgerlijk staatsapparaat en de fascisten. "Eerst moeten zij reageren, dan pas schieten wij in actie" luidde de politiek misdadige leuze van de leiding van de SPÖ.
Dolfuss, bevreesd door de machtsovername van Hitler in Duitsland, schakelde eerst via een staatsgreep in juli 1933 de communisten uit door ze illegaal te verklaren. De kleine CP was totaal onmachtig om te reageren. Bovendien volgde ze de ultralinkse koers van de "Derde Periode" van de Communistische Internationale, die de Socialisten als de tweelingbroer van de fascisten afschilderde. Socialisten werden gebrandmerkt als sociaal -fascisten. In Juli 1933 reageerde de Socialistische partij niet, zelfs wanneer de Schutzbund (SB) eveneens buiten de wet werd gesteld. Daarom worden de Heimwehren ingezet tegen de militaire vleugel van de SP.
Na veel provocaties en aarzelingen schiet de SB in actie. Tevergeefs. Ondanks het heldhaftig verzet van de arbeidersmilities, wordt er na drie dagen burgeroorlog een einde gemaakt aan de opstand. De strijd was zo hardnekkig dat Dolfuss zelfs de artillerie en de luchtmacht moest inzetten tegen de arbeiders. Vijftienhonderd arbeiders sneuvelden. Maar de SPÖ is niet vernietigd en beweegt zich naar links. Pas in 1938 met de "Anschluss" van Hitler breekt heel het fascistische geweld los tegen de overblijfselen van de arbeidersbeweging.
Een oppervlakkige waarnemer zou vandaag de intrede van Haiders partij in een blauwzwarte regering kunnen gelijkstellen met het scenario van Oostenrijk in 1934, of Duitsland in 1933 met het aan de macht komen van Hitler. Het grote verschil ligt niet in het curriculum of de subjectieve intenties van Haider of Hitler, Schüssel of Dolfuss. Het grote verschil ligt in de maatschappelijke krachtsverhoudingen en de ongebroken macht van de arbeidersbeweging in het bijzonder.
Ja, het is waar dat de georganiseerde arbeidersbeweging in Oostenrijk decennia lang in slaap is gewiegd door de politiek van "consensus" en " social partnership " van haar leiding. Maar ze is ontwaakt en hoe! 300.000 mensen in de straten van Wenen op 19 februari. Tientallen betogingen in heel het land. Weken ononderbroken actie. De jeugd staat op de bres tot in het kleinste dorp van het behoudsgezinde Vorlarberg. En vooral de voorbereiding van stakingen tegen zowel het racisme als de sociale afbraakpolitiek van "Zwart en Blauw". Spoormannen, postbeambten, staalarbeiders zijn noodgedwongen wakker geschoten.
De kracht van de fascisten in de jaren '30 lag niet zozeer in hun electorale steun of de manier waarop ze de traditionele rechtse partijen konden beïnvloeden. Ze putten hun kracht uit een massabeweging van vooral wanhopige kleinburgers en gewapende milities die terreur zaaiden. De SA, de stormtroepen van Hitlers partij de NSDAP, zongen een marslied dat ze overal in de praktijk brachten. Het begon met het dreigende "Die strassen frei!" (De straten vrij!). De controle over de straat en het effectieve openbare politieke leven was een beslissende inzet van de slag tegen de arbeidersbeweging in Duitsland in de jaren voor de effectieve en formele machtsovername in 1933 door Hitlers bende. Wie controleert de straten vandaag in Oostenrijk? Niet de fascisten en niet de traditionele rechterzijde. Onafhankelijk van de wil van Haider en andere nostalgici van het Derde Rijk, is de controle van de straten en de verzwakking van de arbeidersbeweging niet binnen hun handbereik.
Welke partijlokalen worden vandaag bezet? Deze van de Volkspartij en de Vrijheidspartij op verschillende plaatsen in het land. Net als in andere "democratische landen, hebben ze ook voor Oostenrijk racistisch venijn en de onvermijdelijke pogingen om democratische en syndicale rechten en vrijheden af te bouwen in petto. Maar de burgerij gebruikt de coalitie met de partij van Haider als een middel om een ultraliberale politiek te voeren. Ze zullen inderdaad pogingen ondernemen om een meer "autoritaire" staat op te bouwen tegen het arbeiders-en jongerenverzet. Maar dit is niet hetzelfde als een fascistische experiment in het Alpenland, dat ze trouwens niet willen en kunnen. Is dit een reden om thuis met een gerust geweten met pantoffels in de zetel weg te zakken? Zeker niet. Zowel in België als in Oostenrijk staan wij op de bres tegen racisme, ultraliberalisme en uiterst rechts.
