Aan de oppervlakte lijkt de Mexicaanse economie volledig hersteld van de ineenstorting van haar munt in 1994/95. Sommige internationale analisten zeggen zelfs dat Mexico een voorbeeld is voor de Aziatische economieën om snel uit hun recessie te komen. De realiteit is echter lichtjes anders. Na de angstwekkende terugval van de economische groei met 6,2% in 1995 werd er in 1996 reeds terug een indrukwekkende groei van 7% (officieel cijfer) opgetekend. Als je het gemiddelde van deze cijfers verspreid over de periode van 3 jaar kom je aan een jaarlijkse groei van enkel 1,8%. Terzelfder tijd groeide de bevolking a rato van 1,9% per jaar. Volgens een universitaire studie zijn de netto lonen, in plaats van te stijgen ten gevolge van de economische groei, gedaald met 34,5% de afgelopen 3 jaar. Deze daling van de lonen kadert in een trend op langere termijn. Zo is bijvoorbeeld de koopkracht van het legale minimumloon vandaag slechts 25% van wat het was in 1980.
Competitiviteit
Eén van de grootste redenen van de economische groei is de toegenomen competitiviteit van de Mexicaanse export als gevolg van de devaluatie van de peso. Dit is vooral ten goede gekomen van de "maquiladora" sector, de assemblage fabrieken voor Amerikaanse bedrijven, gevestigd langs de VS-Mexicaanse grens en gekenmerkt door onmenselijke werkomstandigheden. Deze sector krijgt nu te maken met toenemende competitie van Zuidoost Aziatische export die goedkoper is na de ineenstorting van de munten daar.
Dit zorgt voor een grote druk op de Mexicaanse muntéénheid. Een nieuwe ineenstorting van de peso is niet uitgesloten. De val van de olie prijs heeft eveneens veel schade berokkend aan de Mexicaanse economie. Alhoewel olie export enkel 9% van het BBP vertegenwoordigt, zorgt ze voor 40% van de staatsinkomsten. Tot nu toe heeft de regering dit jaar twee besparingsoperaties doorgevoerd als een direct gevolg van de daling van de olie prijzen. Al deze factoren en de magere perspectieven voor de wereld economie in beschouwing genomen, wordt het duidelijk dat de officiële voorspelling van 5,2% economische groei in 1998 overdreven is. De regering heeft dit cijfer al 2 maal naar beneden toe herberekend.
De opkomst van de PRD
Gezien de zwakke economische situatie is het geen wonder dat de décompositie van het regime, die ingezet werd eind jaren 80 en in een stroomversnelling terecht kwam ten gevolge van de Zapatistische opstand in 1994, werd verder gezet. Meer en meer PRI bureaucraten verlaten hun partij, als ratten die een zinkend schip verlaten. Ze vormen hun eigen partijen, sluiten aan bij de linkse PRD of de rechtse PAN. In 1997 is zelfs een belangrijk deel van de vakbondsbureaucratie afgescheurd van de officiële vakbondsfederatie CTM. Ze vormden hun eigen nationale arbeiders vakbond (UNT). Ze behielden hun van oudsher antidemocratische interne praktijken, maar zijn hoe dan ook gekant tegen het economisch programma van de regering, omdat deze hun rijkdom en privileges als vakbondsleiders ondermijnd.
De opkomst van de PRD kan samengevat worden met hun verkiezingsoverwinning in het federale district verleden zomer, waarvan iedereen dacht dat de PAN ze ging winnen, en ook door het feit dat de PRI hun meerderheid voor de eerste keer verloor in het Congres. Nu probeert de PRI bureaucratie en de nationale regering de positie van Cardenas als burgemeester van Mexico City te saboteren en ondermijnen zodat hij verzwakt naar de presidentsverkiezingen van 2000 moet gaan. Hoe dan ook hebben de massa’s nog veel illusies in de PRD. Vooral in Cardenas en Manuel Lopez Obrador die de "linkervleugel" vertegenwoordigen.
In de PRD is de kloof tussen links en rechts (vertegenwoordigd door Muñoz Ledo) gebleven en versterkt. Het laatste conflict had plaats op het nationaal PRD congres in maart en ging over gewezen PRI leiders die opkwamen als PRD kandidaten voor de staatgouverneur verkiezingen. In de staat Veracruz wou 1 van hen, Morales Lechuga, opkomen voor de PRD. Cardenas ging hier publiekelijk tegen in, terwijl Muñoz Ledo de kandidaat steunde. Cardenas won in dit conflict en het congres wees de man af als kandidaat. Het congres stelde ook dat de PRD een linkse partij is, wat zonder twijfel de druk van de basis weerspiegelt. Ook wordt de federale districtsorganisatie van de partij gecontroleerd door de gematigd linkse groep, democratisch links genaamd.
In de huidige context zijn er delen van het staatsapparaat en het patronaat die voorstander zijn van een repressief beleid ten overstaan van alle oppositie bewegingen. Hun belangrijkste zorg is de beweging van de Zapatisten (EZLN). Er werden dan ook een aantal maatregelen genomen om hen tot capitulatie te dwingen en hen te vernietigen. Ze kregen een wet i.v.m. rechten van inheemsen die elke overeenkomst tussen de regering en het EZLN met de voeten treed door het parlement. Dit ondanks het feit dat de PRD er tegen was. Ook is er een campagne aan de gang om buitenlanders die voor allerhande NGO's werken uit te wijzen om op die manier af te komen van ongewenste pottenkijkers. Tot nu toe zouden reeds 200 mensen uitgewezen zijn. Bovendien werd de aanwezigheid van militairen in Chiapas aanzienlijk opgedreven. Militaire controlepunten werden opgericht en leger helikopters en vliegtuigen patrouilleren laag vliegend over de Zapatistische gemeenschappen. De regering financiert de bewapening en training van paramilitaire organisaties en dit niet enkel in Chiapas, maar ook in andere conflict gebieden.
Het zou echter een vergissing zijn te denken dat de repressie enkel gericht is tegen de Zapatisten. Vakbondsactivisten, mensen die schuldeisers organiseren, boeren leiders en vele anderen worden het leven zuur gemaakt door middel van illegale arrestaties. In de vorige twee nummers van VONK kon je reeds lezen over de arrestatie van vakbondsleider Aquiles Magaña en de poging tot moord op Federico Valdez in Chiapas. In de laatste 10 jaar werden 600 PRD leden vermoord. Deze toenemende repressie is geen teken van de sterkte van het PRI regime, maar in tegendeel een teken van zwakte. Tegelijkertijd verliezen een toenemend aantal mensen hun angst van de repressie. Alhoewel er weinig stakingen zijn, voornamelijk als gevolg van hoge werkloosheid en job onzekerheid, komt de vorming van linkse democratische tendensen in de officiële vakbonden in een stroomversnelling. Ondanks de corrupte en carriëristische natuur van vele van haar leiders, sluiten boeren en arbeiders aan bij de PRD. Ze zien in deze partij het enige kanaal waarin ze hun roep naar verandering kunnen uitdrukken.
Transformatie
In deze situatie is het van vitaal belang voor werkende mensen, zowel op het land als in de steden, om zich te organiseren rond een duidelijk programma voor verandering. Zo’n programma zou het volgende moeten inhouden; het kwijtschelden van buitenlandse schulden, de nationalisatie van grote banken en monopolies (de enigen die voordeel haalden uit de economische crisis), de onteigening van de grootgrondbezitters en de verdeling en mechanisatie van het land (daar wordt in vele gevallen nog gewerkt met methodes van 1000 jaar terug) en autonomie voor de inheemse volkeren die dat wensen. Enkel zulk een programma, een socialistisch programma, kan de hoop voor vooruitgang in Mexico brengen. Eens zulk een programma wordt uitgevoerd zou het een krachtige duw geven in de richting van revolutie in gans Latijns Amerika en een grote invloed hebben op de groeiende Latino populatie in de VS.
