Het Wereld Economisch Forum
Het Wereld Economisch Forum is zowat de machtigste organisatie ter wereld, spreekbuis van de 1000 grootste bedrijven, waaronder Shell, General Motors, Deutsche Bank, Microsoft, Monsanto, Coca Cola, Nike, Union Minière... Eigenlijk de Internationale van het Kapitaal. In 1971 nodigde de Zwitserse professor Klaus Schwab vele Europese mastodonten uit in Davos, toen nog onder de naam Europees Management Forum. Gedurende de jaren 70 en 80 breidde de organisatie zich snel uit over de hele wereld, vandaar de naamsverandering in Wereld Economisch Forum. Het WEF is de sterkste lobbygroep voor het neoliberalisme en vrijhandel. Belangrijke instituties zoals bvb. de WTO en NAFTA zijn onder impuls van het WEF ontstaan.
Dit jaar vergaderde het WEF rond het thema ‘De Kloof Dichten’, een goede titel om lippendienst te bewijzen aan de uitgestotenen van hun globalisering, zeker na een jaar van massaprotesten. Net zoals vorig jaar trokken ook deze keer duizenden activisten naar Davos om te betogen. Ze werden opgewacht door de politie en het leger, bewapend met traangas, waterkanonnen en rubberen kogels. De betoging mocht niet doorgaan en de demonstranten werden met de wapens terug op de trein gedwongen, een zware schending van de democratische rechten. Spijtig dat daarna enkele onruststokers rellen gingen schoppen in Zurich en Bern. Zo kreeg de Zwitserse staat een argument om haar brutaal optreden te rechtvaardigen.
Het pleidooi van het WEF voor een ‘geweldloze dialoog’ is niettemin doorgedreven hypocrisie. Ten eerste herbergt het Forum zelf talloze bedrijven die strafbare feiten pleegden op vakbondsmensen, die volken ontzetten van hun land om grondstoffen te ontginnen, om nog te zwijgen over de dagelijkse terreur van herstructureringen. Bij dergelijk geweld kunnen die bedrijven trouwens vaak rekenen op steun van de staat. Ten tweede is er helemaal geen dialoog. Vorig jaar debatteerde een coalitie van meer dan 100 NGO’s met het WEF. Dit jaar organiseerden zij opnieuw een conferentie, ‘The Public Eye on Davos’, maar weigerden nog contact met het WEF omdat ze “geen belang hebben bij een dialoog die enkel dient voor public relations.” Over het feit dat 36 vertegenwoordigers van NGO’s door het WEF werden uitgenodigd, merkte The Public Eye on Davos het volgende op: “De vraag is niet hoeveel instituties van de civiele maatschappij een zitje krijgen aangeboden aan de privé-tafel in Davos. De vraag is wie de agenda bepaalt, wie beslist over de spelregels of wie de vertegenwoordigers verkiest die dit moeten doen.”
Het Wereld Sociaal Forum
Aan de andere kant van de wereld in Porto Alegre zette de nieuwe antikapitalistische beweging na een jaar van massaprotesten tegen WTO & co (zie dossier Vonk 184) de stap naar een hoger niveau. Tijd om na het betogen ook eens samen te komen om na te denken over een maatschappelijk alternatief. De Seattle-generatie ontmoette hier secties van Oud Links (laat ons hopen dat ze niet worden bezoedeld door het sektarisme dat hier altijd welig tiert). Meer dan 10.000 mensen namen deel aan het WSF, in honderden debatten en work shops. Bij de organisatoren bevonden zich o.a. de strijdbare Braziliaanse vakbond CUT, de Braziliaanse beweging van landloze boeren MST en ATTAC, een oorspronkelijk Franse organisatie tegen het neoliberalisme die zich snel verspreidt over Europa en Afrika. De militante Franse boer José Bové trok de aandacht van de media nog meer naar het hele gebeuren toen hij werd gearresteerd bij een bezetting door MST van land dat Monsanto gebruikt om genetisch gemanipuleerd voedsel te telen.
Maar waarom juist in Porto Alegre? Dit is de hoofdstad van het zuidelijke Rio Grande do Sul, het bolwerk van de Braziliaanse arbeiderspartij PT. Voor het moment is de PT een van de meest linkse massapartijen op aarde. Ze verwierven vooral bekendheid met hun Participatief Budget, een initiatief waarbij de bevolking van Rio Grande do Sul in grote volksvergaderingen mag beslissen over hoe het geld van de locale overheid wordt besteed. De zogenaamde “4de Internationale” ziet hierin zelfs een dubbele macht tegenover de burgerlijke staat zoals de Russische volksraden in 1917 (de Sovjets).
Belang van het programma
De politiek van de PT-leiding verschilt nochtans aanzienlijk van het bolsjewisme. Eigenlijk is het Participatief Budget niet hetzelfde als een sovjet. Dit initiatief houdt zich immers enkel bezig met het beheer van de financiën die de locale overheid verkrijgt uit belastingen en van de federale overheid. M.a.w. het blijft opereren binnen de limieten van het kapitalisme. Dit werd duidelijk bij de staking van leerkrachten in de lente van 2000. De PT hielp toen de staking te breken, in naam van het Participatief Budget. De eisen van de leraars stemden immers niet overeen met het opgelegde budget, ze botsten als het ware op de limieten van de kapitalistische productie die maar een (te klein) deel van de meerwaarde afstaat voor collectieve voorzieningen. De vraag is echter wat het klassenbewustzijn van de arbeiders het meest verhoogt: het Participatief Budget met als logisch gevolg het breken van de onderwijsstaking, of de staking zelf?
Leidinggevende figuren binnen het WSF spreken eveneens graag over Participatieve Economie, een modieus maar zeer vaag concept. Welbeschouwd lijdt het WSF evenals de PT aan de weifelachtige houding die zo kenmerkend is voor de periode na de val van het stalinisme. Er wordt gediscussieerd, bekritiseerd, geëxperimenteerd. Allemaal zaken die wij toejuichen en die ons hoop geven. Anderzijds zit het in de kapitalistische logica ingebouwd dat regelmatig grote protestbewegingen ontstaan. Het is echter de taak van de leiding om een concreet programma aan te bieden waarmee het kapitalisme kan worden overstegen. De hoeksteen van een dergelijk programma is de afschaffing van het privé-bezit van de productiemid-delen. Het WSF zweert nog teveel bij regulering van multinationals en sociale hervormingen. Een alternatieve maatschappij vereist nochtans een breuk met het heden. En voor breuken met een maatschappelijk model bestaat er een geijkte term, m.n. revoluties. Hopelijk verzandt een dynamische beweging zoals het WSF niet in halfzachte maatregelen, maar vindt ze de weg naar de enige methode om met het kapitalisme finaal te breken: een marxistisch programma.
over het Participatief Budget: www.monthlyreview.org/1100lowy.htm
www.igc.org/laborstandard/New_Postings/Brazil_by_Johnson.htm
over het marxistisch programma: zie de brochure ‘Een socialistisch programma voor de 21ste eeuw’ op onze website of te bekomen bij onze leden
Over Attac: www.attac.org www.marxist.com/Europe/france_attac900.html
