UPS (United Parcel Service) is de grootste koerierdienst ter wereld met een omzet van 45,3 miljard dollar in 2009. De firma is actief in 57 landen en regio's en stelt meer dan 400.000 mensen te werk, waarvan ongeveer 40.000 in Europa. Het Europese hoofdkantoor is gevestigd te Brussel.
Schone schijn
Zoals andere multinationals pakt UPS graag uit met haar vakbondsvriendelijk imago. Zo luidt haar officiële richtlijn dat al het UPS-management goede relaties moet onderhouden met de vakbonden waar ook ter wereld. Achter de schermen schuwt het bedrijf echter de klassieke middelen niet om de syndicale rechten te fnuiken. De Turkse werkers weten er alles van.
UPS telt in Turkije verschillende vestigingen, waaronder enkele grote, nl. in Istanbul en in Izmir. In feite zou de term "vestingen" hier meer op zijn plaats zijn, ware het niet dat de werkers zowel binnen als buiten de muren in onveiligheid verkeren.
Nadat Tümtis (aangesloten bij de Internationale Transportarbeidersfederatie ITF) een campagne had gevoerd om meer mensen syndicaal te organiseren, sloot een deel van de werkers zich aan in de hoop hun lot te verbeteren. Dat was echter buiten het management van UPS gerekend. Vakbondsleden werden geïntimideerd en prompt gedwongen hun lidmaatschap terug in te trekken als ze hun werk wilden behouden. Tot hun families toe werden bedreigd en lastiggevallen. Doelgerichte arrestaties van syndicale verantwoordelijken vonden plaats. Degenen die niet wilden toegeven aan de druk of sympathiseerden met de bond, werden door UPS brutaal en massaal ontslagen, uiteraard zonder ontslagvergoeding en zonder recht op een uitkering.
Schrijnende toestanden
Nochtans hadden de Turkse werkers van UPS tal van goede redenen om zich syndicaal te organiseren. Wantoestanden zijn immers legio, vooral in de filialen in Istanbul en Izmir. Werkdagen tot 15 uur zonder pauze komen er regelmatig voor, en dit zes dagen op zeven. Als de door de directie geëiste prestaties niet worden gehaald, houdt UPS geld in op het loon. Bovendien moeten werkers na hun zware dagtaak soms 's nachts nog leveren tot op 1.000 km afstand. Een GPS volgt daarbij hun doen en laten. Als ze stoppen om naar het toilet te gaan, wordt dat afgetrokken van hun al karige loon. In de kantine in Istanbul is er slechts één, ja één, theelepeltje ter beschikking van... 2.500 werkers.
Dat UPS de vakbonden liever op afstand houdt, moet ons niet verbazen. Het bedrijf betaalt zijn werkers het "exuberante" loon van 750 Turkse lire (375 EUR) per maand. De betrokkenen moeten zich dus tevreden stellen met een inkomen dat slechts 9 lire boven de armoedegrens ligt. Werkers in onderaanneming zijn nog "beter" af: zij mogen naar huis met het schamele wettelijke minimumloon van 521 lire (of 260 EUR).
Protest doorbreekt intimidatie
De patronale intimidaties hebben niet kunnen verhinderen dat UPS-werkers - al dan niet afgedankt - overgegaan zijn tot protestacties, vooral dan aan de poorten van de vestigingen in Istanbul en Izmir. Sinds mei is er een staking aan de gang. Reeds meer dan 150 dagen voeren de werkers actie.
En UPS? Het bedrijf deed een beroep op onderaannemers om de stakende werkers te vervangen. Het schuwt verder geen geweld om het protest te breken. Zo is een manager met zijn auto ingereden op protesterende UPS-werkers. Een onderaannemer van UPS heeft zelfs schoten gelost op de menigte. Een aantal werkers raakte gewond toen de Turkse politie de stakerspost doorbrak...
Met dank aan de Turkse staat
Met zijn autoritaire traditie en sterk staatsapparaat wil Turkije zoveel mogelijk controle uitoefenen op zijn burgers. Zodoende vormt Turkije het zoveelste voorbeeld van hoe staat en kapitaal hand in hand gaan, zodat multinationals geen duimbreed in de weg wordt gelegd.
In Turkije is de vrijheid van vereniging (dus van syndicale organisatie) niet gegarandeerd. Erger, er worden talloze inbreuken gepleegd op vakbondsvrijheden. Wie lid wil worden van een vakbond, moet naar de notaris om zich te laten registreren. Dat kost zo'n 30 dollar. Van zodra de mensen geregistreerd zijn, kan hun werkgever hun lidmaatschap traceren en hun ontslaan. Dat is nu precies wat is gebeurd bij UPS. Vakbonden kunnen CAO's afsluiten, maar binnen stringente omstandigheden. Stakingen zijn niet verboden, maar wel streng gelimiteerd (er is een wachttijd van 3 maanden)
Solidariteit
Op initiatief van de Internationale Transportarbeidersfederatie ITF, worden er sinds 1 september in meer dan 40 landen acties gevoerd tegen UPS-Turkije. De Transportbonden zijn vastberaden. Zij wijken niet voordat UPS in Turkije vakbond en vakbondrechten erkent.
