Op zaterdag 3 september kondigden de Israëlische massa’s heel duidelijk aan dat de oude truc van de heersende klasse, verdeel en heers, hen niet op een zijspoor zou zetten en verdelen en dat zij hun beweging niet zouden laten afkoelen in de zomerhitte. Een half miljoen mensen kwam de straat op om sociale rechtvaardigheid en revolutie te eisen.
Alleen al in Tel Aviv waren er 300.000 demonstranten. In Jeruzalem namen er 50.000 deel, wat tweemaal zoveel was dan in eerdere demonstraties deze zomer. De demonstranten in deze oudste der steden schreeuwden: “Het antwoord op privatisering: revolutie”. 40.000 stonden in Haifa op straat, en zij toonden een zee van rode vlaggen. Een ontelbaar aantal andere steden had ook hun demonstraties waarbij de opkomst steeds records verbrak en boven de verwachting van de lokale organisatoren was.
Deze enorme gebeurtenis heeft zich door de dikke korst van de Israëlische politiek heengeslagen en de huiverende heersende klasse gedwongen om aandacht te schenken aan de echte problemen van de Israëlische massa’s, de Arabieren en Joden. Correspondenten daar zijn vol verbazing dat zo veel mensen op de been gebracht konden worden voor een demonstratie die niet direct gerelateerd is aan vraagstukken van ‘veiligheid’. De waarheid is dat de Israëlische maatschappij al decennialang onder de oppervlakte aan het veranderen is, en de extreme economische onzekerheid en ongelijkheid (de hoogste in de ontwikkelde wereld na de VS) die dit heeft veroorzaakt, hebben nu hun uitdrukking gevonden, met gevolgen die een nieuw tijdperk inluiden.
De nieuwe beweging is een onderdeel van het zich ontwikkelende wereldwijde antwoord op meer dan dertig jaar kapitalistische contrahervormingen die geleid hebben tot afnemende levensstandaarden voor de arbeidersklasse over de hele wereld, van Israël tot Nieuw-Zeeland. Decennialang was dit proces gedeeltelijk verhuld door een toename van het aantal gewerkte uren en in het bijzonder van persoonlijke schuld, welke de illusie in stand hield van ‘middenklasse lifestyles’ voor arbeiders. De historische crisis van het kapitalisme, van welke er geen einde in zicht is, betekent het einde van dit verzinsel en het is om deze reden dat commentatoren verward zijn door de schijnbare ‘middenklasse’-aard van deze beweging in Israël. Het kapitalisme kan geen middenklasse-levensstandaarden in stand houden voor de arbeidersklasse, zoals John Gray aantoonde voor de BBC (The Revolution of Capitalism).
Dat is waarom deze beweging in Israël niet op een zijspoor werd gezet door de recente uitbarsting van geweld in Zuid-Israël. Miljoenen Israëli’s (de beweging heeft 90 procent steun van het publiek, volgens opiniepeilingen) kunnen niet langer de huur of de rekeningen betalen en moeten daarom in beweging komen om hun levensomstandigheden te verdedigen.
The Guardian interviewde zo’n typische ‘middenklasse’ Israëlische, zo middenklasse dat ze gesubsidieerd moet worden door haar ouders. “Onder een eigengemaakt spandoek met de tekst ‘Walk like an Egyptian’ zei Rutu Hertz, 34, journaliste, dat tot deze zomer mensen zich in het privé schaamden voor hun onvermogen om rond te komen. ‘Iedere persoon was eenzaam in diens situatie, denkende dat het een eigen probleem was. Dat is veranderd met de protesten.’ Ze zei dat zij en haar echtgenoot Roi, een leraar, op het zelfde inkomen leven als toen zij elkaar 10 jaar geleden ontmoetten. ‘We vragen niet om veel, gewoon om de maand rond te komen zonder iets van onze ouders hoeven aan te nemen.’”
Volgens een rapport van het Taub Centrum voor Sociaal Beleidsstudies in Israël, is huisvesting in Israël duurder in termen van werk dan in 174 van de 175 grote Amerikaanse steden. 7,7 jaar werk is nodig om een appartement in Israël aan te schaffen, vergeleken met 6,8 jaar in Australië 5,7 jaar in Nieuw-Zeeland, 5,1 jaar in het Verenigd Koninkrijk, 3,7 jaar in Ierland, 3,7 jaar in Canada en 3 jaar in de VS. De prijzen van melk, kaas en eieren in Israël waren 6 procent hoger dan het OESO-gemiddelde in 2005, en drie jaar later (2008) 44 procent hoger. Op de automarkt waren de cijfers zelfs nog dramatischer: autoprijzen waren 46 procent hoger dan het OESO-gemiddelde in 2005 en 70 procent hoger in 2008. Het Centraal Bureau van Statistiek laat in 2010 over uitgaven van huishoudens zien dat huishoudelijke en voedselartikelen de helft van de uitgaven bestreken van het onderste vijfde deel van de huishoudens, 43 procent van het middelste vijfde deel van de huishoudens, en een derde van de uitgaven van het bovenste vijfde deel van de huishoudens. (Bron: Globes.co.il)
Waar nu heen met de beweging?
Massabewegingen moeten vooruit blijven gaan en het ene na het andere doel veroveren. Er is geen twijfel mogelijk dat de grootste verovering voor de beweging tot nu toe het verhogen van het bewustzijn van miljoenen Israëlische arbeiders en jongeren is. Zij hebben nu hun eigen kracht gezien, en velen kunnen niet anders dan conclusies trekken die compleet door het racistische perspectief heen prikken dat de heersende klasse voorspiegelt.
Sommigen hebben geklaagd dat de beweging zich niet onmiddellijk de taak heeft gesteld om de Zionistische politiek van bezetting te beëindigen. Maar bewegingen waar miljoenen mensen bij betrokken zijn conformeren zich niet naar de idealen van deze of gene actiegroep, maar naar de diepste en meest drukkende materiële noden en tegenstellingen van de massa’s. Wat we moeten begrijpen is dat de basis van het Zionistische beleid van de bezetting van Palestina, de stilzwijgende toestemming van de Israëlische massa’s is en hun vertrouwen in de Zionistische staat en het imperialistische kapitalistische systeem dat die vertegenwoordigt om de leeftoestanden van de Israëlische arbeidersklasse te ‘verdedigen’. Op die manier zijn de massamobilisaties van miljoenen tegen deze regering, welke juist de leeftoestanden aanvalt, de eerste stap naar de bevrijding van zowel de Joodse als de Arabische arbeidersklasse.
Met betrekking tot de verhouding tussen de stijgende huizenprijzen en de privatisering van sociale voorzieningen, en de gewelddadige en verspillende uitgaven aan het leger en de nederzettingen, begint de beweging de juiste conclusies te trekken. Zaterdag waren er spandoeken in Tel Aviv met de tekst ‘sociale gerechtigheid = de nederzettingen verlaten’. De nederzettingen alleen kosten 1 miljard dollar per jaar.
De Israëlische politieke columnist Nahum Barnea werd geciteerd door Reuters, zeggende dat “zij (Israëlische arbeiders) zagen (…) de stroom van geld in parasitaire sectoren, verstoorde prioriteiten zoals te prefereren te bouwen in nederzettingen in plaats van iets te doen wat er mis is in de maatschappij en de snelle verrijking van hen die dicht bij de zetel van de macht zitten.”
Protesteerder Shahin Nasser vertelde Haaretz: “Vandaag veranderen we de regels van het spel. Geen co-existentie gebaseerd op hummus en favabonen. Wat hier plaatsvindt is ware co-existentie: Arabieren en Joden die samen, schouder aan schouder, betogen, roepende om sociale gerechtigheid en vrede. We hebben het gehad.” Marwan Barghouti, een gevangen leider van Tanzim-Fatah, heeft opgeroepen tot een vreedzaam massaprotest van een miljoen Palestijnen op 20 september, wanneer de VN de tweestaten-‘oplossing’ bediscussiëren. Hoewel we geen tweestatenoplossing steunen, omdat er onder het kapitalisme nooit een onafhankelijke Palestijnse staat kan bestaan, zou zo’n grote en vreedzame betoging dreigen om verder te gaan dan dit krampachtige en onwerkbare doel door samen te gaan met de massabeweging in Israël. De voorwaarden voor een verenigde strijd van Joden en Arabieren tegen het moeras van Zionisme en kapitalisme worden klaargemaakt door deze beweging. Dit nieuwe bewustzijn is inderdaad een grote verovering voor de Israëlische massa’s.
De regering van Netanyahu heeft gepoogd de beweging te verwarren en te ontsporen door het opzetten van een comité om de zaak te ‘bekijken’, wat een maand gaat duren. Intussen blijven honderdduizenden mensen eisen dat hun problemen opgelost worden. Netanyahu heeft al gesteld dat er niet tegemoetgekomen wordt aan de meeste van de eisen, dus niemand verwacht iets serieus van dit comité.
Vergis je echter niet: Netanyahu’s regering is aan het wankelen, en met 90 procent steun voor recorddemonstraties, kan deze neergebracht worden. Maar waardoor zou deze vervangen worden?
De gematigde leider van de protestbeweging, voorzitter van de nationale studentenvakbond, Iztik Shmuli, stelt openlijk voor alleen binnen het systeem te blijven (hij is pro-bedrijfsleven) om een “balans te bereiken tussen Israëls vernietigende economie en haar humane economie.” Maar hij is natuurlijk vaag over de details van hoe dit bereikt zou moeten worden, wat leidt tot een gevaarlijk gebrek aan leiderschap, aangezien hij geen duidelijk programma heeft om de beweging vooruit te brengen.
Anderzijds associeert Daphni Leef, erkend als oprichter van de beweging, openlijk de problemen met het kapitalistische systeem en zij roept op voor een verandering van het hele maatschappelijke systeem. Ze krijgt een groot respons vanuit het publiek wanneer ze deze punten maakt, wat het brandende verlangen en begrip van de noodzaak van een ander soort maatschappij toont.
Niettemin is het noodzakelijk om te begrijpen hoe we daar komen. Kunnen huizenprijzen naar beneden gebracht worden en kan er geïnvesteerd worden in sociale voorzieningen door te bezuinigen op het leger en de nederzettingen? Op z’n best kan dit een kleine en tijdelijke verzachting bereiken voor de enorme problemen van het wereldwijde kapitalisme die het kleine Israël overspoelen.
Wat is er verder politiek noodzakelijk om deze strijd tegen de regering te winnen? Waarom gaan tenslotte huizenprijzen omhoog, waarom staat Netanyahu, net als andere leiders in de wereld, achter privatisering en fiscale soberheid? Waarom heeft Netanyahu net deze laatste week hen die in de nederzettingen wonen, zijn steunpilaar, bewapend?
Het antwoord op deze vragen ligt in het begrijpen van de crisis van het kapitalistische systeem en de politieke crisis die deze voortbrengt. Netanyahu kan niet simpelweg geld in sociale woningbouw en sociale voorzieningen pompen omdat hij een vertegenwoordiger is van de burgerij, welke in deze tijden alleen winst kunnen maken door op een parasitaire wijze te speculeren op eigendom en geprivatiseerde activa. Hij kan de subsidies op de nederzettingen niet terugtrekken omdat hij op die smalle laag leunt voor zijn politieke steun, vandaar dat hij hen bewapend heeft.
Daphni Leef en de andere leiders van deze magnifieke beweging moeten duidelijk leiderschap tonen en de beweging vooruit helpen. Er is een grens aan wat eindeloze marsen en tentenkampen kunnen bereiken bij een burgerlijk regime waarmee niet te onderhandelen valt. Wat nodig is, is om de stemming die honderdduizenden op de been gebracht heeft, te gebruiken om op te roepen tot een algemene staking, welke de situatie van de Israëlische arbeidersklasse zou transformeren. Als er nog steeds niet aan hun eisen tegemoetgekomen wordt, zouden zij moeten oproepen tot een algemene staking voor onbepaalde tijd. Er valt niets te vrezen met zo’n massabasis van steun. De Palestijnen en Arabische Israëli’s zouden gemobiliseerd moeten worden om deel te nemen, omdat dit ook in hun belang is. Dat zou een dodelijke slag toebrengen aan het regime.
Zulke vastberadenheid en strijdbaarheid bestaat, en zal nodig zijn, omdat er uiteindelijk geen oplossing is voor de problemen van de Joodse en Arabische volkeren onder het kapitalisme, dat alleen nog maar voor 64 jaar oorlog gezorgd heeft.
