Naast een documentaire over het protest tegen de ayatollahs in Iran programmeerden de organisatoren van het Filmfestival Gent dit jaar een andere in het oog springende documentaire: 'The revolution will not be televised'. Hoofdrolspeler in deze prent is Hugo Chavez, president van Venezuela. Twee Ierse documentairemakers konden wat geld afpingelen van de Ierse TV en vertrokken begin 2002 naar Venezuela om te onderzoeken hoe het nu zat met de verschillende mythes die de ronde doen over de president.
Voor de enen is Chavez een dictator die meteen het 'communisme' wil invoeren, voor anderen is hij een ware volksheld. Al gauw blijkt dat de waarheid dichter bij dit laatste uiterste ligt. We zien de democratisch verkozen president als een vat dat overloopt van charisma en als een sympathieke volksmens die wekelijks een radioprogramma presenteert ('Hola presidente') waarin gewone mensen de president over hun problemen kunnen vertellen.
Tot hiertoe is de documentaire een interessant portret van een man die ongetwijfeld vele sociale verwezenlijkingen op zijn naam heeft. Het is een onweerlegbaar feit dat Hugo Chavez talloze mensen die zich voorheen beperkten tot hun dagelijkse strijd om te overleven, opnieuw een identiteit gegeven heeft door hen te betrekken in het beleid. Participatie is in Venezuela geen holle frase, maar wordt elke dag in de praktijk gebracht in de talrijke Bolivariaanse comités verspreid over het hele land. De landhervormingen, de controle op de oliesector in het voordeel van de armen, de lage inschrijvingsgelden aan de universiteiten enzovoort zijn geen geringe verworvenheden voor een volk dat decennia lang geknecht geweest is aan hun nationale heersende klasse en het imperialisme.
Het portret van Chavez en zijn omgeving verandert echter opeens in een bloedstollende thriller als blijkt dat de documentairemakers midden in de staatsgreep van 11 april 2002 beland zijn. Het resultaat bestaat uit heel unieke beelden van de enige filmploeg die de dramatische gebeurtenissen van binnenin het presidentiële paleis kon filmen. Een staatsgreep en de onmiddellijke reactie daarop voor de ogen van de camera, je ziet het niet elke dag.
Eveneens wordt duidelijk hoe groot de rol van de private media was tijdens de staatsgreep. Alle TV-zenders van Venezuela, de staatstelevisie uitgezonderd (hoewel die uiteindelijk ook overgenomen werd), zonden alleen maar beelden uit van de oppositie, die vertelde dat Chavez vrijwillig was afgetreden en dat de 'democratie' hersteld was. Democratie met de ijzeren vuist wel te verstaan. De zogenaamde 'overgangsregering' (de coupplegers) aarzelde niet het repressieapparaat los te laten op de woedende massa, die Chavez tenslotte verkozen had en daarom nu massaal op straat kwam. Nieuwsuitzending na nieuwsuitzending werd nog maar eens benadrukt dat Chavez vrijwillig afgetreden was en dat het hij betogers van de oppositie had laten neerschieten. Na 24 uur bleek dat dit zuivere manipulatie was en dat er niets minder dan een staatsgreep plaatsgevonden had, waarbij de oppositie - die, laat ons niet vergeten, een minderheid vormt in vergelijking met de steun voor Chavez - een tiental tegenbetogende Chavez-aanhangers neergeschoten had.
'The revolution will not be televised' doet dus meer dan de scherpe (klassen)verschillen in het gepolariseerde Venezuela blootleggen. De makers bewijzen dat men niet per se een boekenschrijvende mediacriticus à la Noam Chomsky moet zijn om de manipulatie van de massamedia duidelijk te maken. Toch blijft het meest indrukwekkende aspect van de documentaire het in beeld brengen van de moedige strijd van het Venezolaanse volk zelf. In amper 24 uur tijd een staatsgreep ongedaan maken is niet niks en toont heel goed aan wat voor macht gewone werkende mannen en vrouwen hebben zodra ze zich hiervan bewust worden en zodra ze die macht ook daadwerkelijk in de praktijk willen omzetten.
Eind goed al goed dan maar? De laatste beelden bewijzen jammer genoeg van niet. Chavez verschijnt opnieuw ten tonele na zijn korte ballingschap en mag - na het blijde weerzien met zijn getrouwen - zijn regering, de pers en dus ook het hele land toespreken. Onmiddellijk valt op hoe sereen zijn boodschap aan de natie is. De president heeft zonet een rechtse coup overleefd, is door de tussenkomst van de massa's weer aan de macht gekomen, maar trekt duidelijk geen lessen uit de gebeurtenissen. "Kalmte, de rust moet terugkeren! Iedereen moet naar huis terugkeren", aldus Chavez. Een verzoenende houding tegenover de vijand kan de hele Venezolaanse revolutie echter tenietdoen. Hoe verwerpelijk de oppositie in Venezuela ook is, dom zijn deze heerschappen niet. Wanneer een vijand zwak staat (wat na het afslaan van de coup zeker en vast zo was) moet je hem niet de kans geven te hergroeperen om later opnieuw toe te slaan. Je kan een vleesetende tijger nu eenmaal geen gras laten eten.
______________________
Vonk Gent vertoont op 5 november 'The revolution will not be televised'. Meer info op Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
