We kunnen het als het ware een postume hulde noemen dat de zoveelste heruitzending van de film De Witte van Zichem op zaterdag 23 augustus opnieuw zo’n 500 000 kijkers kon bekoren, één dag voor het overlijden van de maker, Robbe de Hert.
In de talrijke ”in memoriam” die sindsdien verschenen gaat het vooral over de commerciële successen die Robbe De Hert, na vele jaren ploeteren, uiteindelijk kon behalen. Wij willen het hier vooral hebben over die andere kant van de cineast, zijn sociale betrokkenheid en engagement.
Voor een sociale dimensie in de Vlaamse film
Samen met zijn broer en enkele gelijkgezinden waaronder de dichter Paul De Vree richtte Robbe De Hert in 1966 Fugitive Cinema op. Dit filmcollectief wilde de platgetreden paden van “de Vlaamsche” cinema verlaten en resoluut kiezen voor de betere artistieke films en documentaires met een maatschappelijke inslag.
Met SOS Fonske (1968), waarin de bedrieglijke praktijken in de verzekeringssector aan de kaak werden gesteld, De Bom (1969), een anti-oorlogspamflet met Louis Paul Boon in de hoofdrol en De dood van een sandwichman (1971), een aanklacht tegen de macht van het geld in de wielersport, naar aanleiding van de tragische dood van wielrenner Jean-Pierre Monseré, beten ze de spits af.
De King Kong
In de sfeer van het toen heersende antiautoritaire verzet, de revolte van de jongeren tegen de formalistische organisatie van onderwijs, gezin, media en cultuur werd in 1972 de ontmoetingsplaats De King Kong opgericht. Robbe de Hert was er de grote bezieler van. Het complex in de Antwerpse Keizerstraat omvatte een café, een boekenwinkel, een grote zaal en verschillende vergaderruimtes. De Werkgroep Improviserende Musici die de free jazz propageerden, het theatergezelschap Het Trojaanse Paard, de Werkgroep Rode Vrouwen, De Andere Film en de Revolutionaire Arbeidersliga hadden er hun stek. Het was een onvergetelijke tijd voor alle linkse krachten in het Antwerpse.
De BSP (Belgische Socialistische Partij) bekeek al dat “extreme” gedoe, met lede ogen. Zij waren aan de macht in Antwerpen en wantrouwden alles wat buiten de lijntjes kleurde. Sommigen in de stadsbestuur waren niet zo negatief, de huurprijs voor het pand in de Keizerstraat dat eigendom was van de gemeente, bleef altijd 100 BF per maand, een opmerkelijk laag bedrag! De waarheid gebiedt ons ook te vermelden dat er toen een ware vete heerste tussen de Revolutionaire Arbeidersliga (de trotskistische organisatie) en Alle Macht Aan de Arbeiders (die zich op het maoïsme beriepen), de wederzijdse onverdraagzaamheid uitte zich in bitse woordenwisselingen en het afbreken van elkaars standpunten in de respectieve publicaties.
De Andere Film produceerde in 1975 twee documentaires van Robbe: De dokstaking van 1973 en De scholierenbeweging van 1975. Het zijn beklijvende tijdsdocumenten, een goede weergave van het toenmalige woelige sociale klimaat.
Een iconisch links koppel
Robbe De Hert had in de jaren 70 en 80 een relatie met Ida De Queecker, de frontvrouw van de Revolutionaire Arbeidersliga. Hij sympathiseerde wel met hun ideeën maar naar zijn eigen zeggen:
“Ik was vooral in film geïnteresseerd! Zij vergaderden, ik maakte films!”
In 1981 werd Filet Américain uitgebracht, Robbe en zijn team hadden er jaren aan gewerkt. Het is zijn meest politieke film geworden. De marxistische econoom en leider van de Revolutionaire Arbeidersliga geeft er via interviews zijn visie en analyse van de politieke crisis, het falend regeringsbeleid en de toenemende repressie. Dit alles gelardeerd met beelden van stakingen, bezettingen en betogingen. De toenmalige minister van landsverdediging Paul Vanden Boeynants vroeg én kreeg (in de film zelf!) een recht van antwoord: hij waarschuwde de kijkers voor “deze poging tot ophitsing!”, wat natuurlijk telkens tot hilarisch boegeroep leidde bij elke voorstelling!
In 1982 gebeurde het onvoorstelbare: de King Kong werd volledig door brandstichting vernield! In 1986 werden hiervoor verschillende leden van het extreemrechtse VMO (Vlaamse Militanten Orde) veroordeeld. Ondanks alle sympathiebetuigingen – Robbe kreeg 300 000 BF van Staf Schoeters van de algemene centrale – viel het doek definitief over dit linkse avontuur.
In 1988 kwam Trouble in Paradise nog uit, waarin de illegale Belgische Wapentransporten werden aangeklaagd.
Na talrijke omzwervingen maakte Robbe in het voorjaar van 2020 de cirkel terug rond. Ida De Queecker maakte haar benedenverdieping vrij zodat hij in alle seneriteit van iedereen afscheid kon nemen en op 24 augustus 2020 rustig insliep.
