De platenindustrie heeft in het recente verleden actief het gratis uitwisselen van muziek over het Internet bestreden. Sites als MP3.com en Napster, die gratis muziek leveren, kregen van de IFPI (de internationale federatie van de platenindustrie) processen aan hun broek gesmeerd. Een aantal artiesten, waaronder Paul McCartney en Mettalica, om maar even de uitersten te noemen, wierpen zich in de strijd om gebruikers van deze sites een schuldgevoel aan te praten en hen te overtuigen om keurig en netjes te betalen voor hun muziek. Luidt het MP3-bestand de doodsklokken over de muziekindustrie?
Ja, absoluut!
Als er wel één ding zeker is, dan is het wel dat de platenindustrie zoals we die vandaag kennen deels gedoemd is te verdwijnen. De ontwikkelingen in de informatica en elektronica hebben de klassieke geluidsdragers (lp’s, cd’s en cassettes) grotendeels overbodig gemaakt. Door middel van het zogenaamde MP3-bestand kan muziek omgezet worden in digitale informatie die op haar beurt weer opgeslagen kan worden in geheugenchips. Vandaag gebeurt het opslagen van MP3-bestanden nog grotendeels op de harde schijf van een computer, die ook dient als weergavenmiddel. Maar de eerste draagbare MP-3 spelers zijn al in de handel verkrijgbaar. De voordelen van dit soort toestelletjes zijn zeer duidelijk: ze zijn erg klein, zeer licht en vrij van bewegende onderdelen wat ze in tegenstelling tot cd-spelers ongevoelig maakt voor schokken. Bovendien kan de gebruiker naar believen muziek op het toestel zetten, wissen, overschrijven en beluisteren zonder het minste kwaliteitsverlies De nadelen zijn al even voor de hand liggend: de chips kunnen voorlopig nog relatief weinig informatie bevatten waardoor de huidige generatie MP-3 spelers in de hoogste geluidskwaliteit maar 43 minuten muziek kan bevatten. Ze zijn nu nog peperduur en last but not least: je hebt een computer nodig om MP3-bestanden op de speler te zetten en een Internetverbinding om de bestanden binnen te halen.
Snelle evolutie
Toch bevat deze vorm van omgaan met muziek elementen die een behoorlijke bedreiging vormen voor de muziekindustrie. Wie de nodige apparatuur heeft, betaalt alleen zijn Internetverbinding. De eerste breuk kwam eigenlijk al toen de cd-branders op de markt kwamen. Wie zich zo’n ding aanschaft en het samen met een Cd-rom in z’n computer kiepert, kan naar hartelust cd’tjes kopiëren. Bestandsvormen die muziek naar digitale informatie omvormen, liefst op een zo compact mogelijke manier, waren de volgende stap in de ontwikkeling. Het Internet zorgt voor de verspreiding. De draagbare MP-3 spelers zijn het logische vervolg. Wanneer er een nieuwe generatie geheugenchips op de markt komt die voor krachtigere MP-3 spelers kunnen zorgen, zal het commerciële succes van dit product niet meer te stuiten vallen.
Nee, voor geen millimeter
Voor de muziekindustrie ziet het er niet zo somber uit als ze zelf beweren. Het is perfect mogelijk manieren te bedenken om in te spelen op de nieuwe technologische middelen en er een aardig cent aan over te houden. Op zich bestaat er niet zoiets als een techniek die de grenzen van het kapitalisme overstijgt of die niet op een of andere manier te recupereren valt door het vernuft van de strategen van het grootkapitaal. Eens de MP3-spelers of hun technologisch sterkere opvolgers algemeen verspreid geraken, kunnen ze ook producten ontwikkelen om ze van muziek te voorzien. Door de MP-3 technieken te combineren met digitale telecommunicatie, zou je in theorie zowat iedere ooit geregistreerde en bewaard gebleven opname kunnen opvragen en binnen enkele seconden downloaden. Zo zou de muziekindustrie, door de computer als noodzakelijke tussenstap te elimineren, weer greep op de verspreiding van muziek kunnen krijgen en even vette winsten maken als voorheen. Waarschijnlijk zal de kostprijs van muziek sterk moeten zakken om het medium aantrekkelijk te maken, maar dit zal ruimschoots gecompenseerd worden door het wegvallen van gigantische vervoers- en productie-kosten en waarschijnlijk ook door een stijging van de consumptie. Vandaag is de markt voor betalende MP3-bestanden nog te klein om commercieel uit te buiten. Dus doet de muziekindustrie waar ze best in is: ze laat de spieren rollen, voert processen en wint processen. Ondertussen beseffen deze parasieten maar al te goed dat ze een achterhoedegevecht aan het voeren zijn. Eens ze de markt terug naar hun hand kunnen zetten, zullen ze zich snel genoeg verzoenen met de nieuwe technologieën. U bent dus gewaarschuwd: voor u het weet staat zoon of dochterlief aan uw kop te zagen voor een GSM met MP3-speler!
Enorm
De mogelijkheden zijn enorm, dat kan iedereen zien. Deze nieuwe technieken doen je dromen van een wereld waarin elke mens een geweldige culturele rijkdom van miljoenen muziekstukken binnen handbereik heeft. Niet enkel cultureel, maar ook vanuit ecologisch oogpunt zou een enorme vooruitgang geboekt kunnen worden. Het zwakke punt in zowat ieder geluidsweergavensysteem tot nu toe was dat het bewegende onderdelen nodig had. Bewegende onderdelen zijn erg onderhevig aan slijtage, zijn snel stuk en verbruiken bovendien veel elektriciteit. Bij systemen als platenspelers en cassettes kom daar nog eens bij dat niet enkel de apparatuur maar ook de geluidsdragers onderhevig zijn aan slijtage. Dit veroorzaakt ook een serieuze afvalberg. Nu de mogelijkheid bestaat deze bewegende onderdelen uit te schakelen, wordt het mogelijk draagbare geluidsweergavenapparaatjes te ontwikkelen die tientallen jaren kunnen functioneren.
Limieten van het systeem
Helaas botsen deze dromen op de harde maatschappelijke realiteit. Het kapitalisme is als systeem niet bij machte de rijkdom op deze aarde ook maar enigszins rechtvaardig te verdelen. Vandaag beschikken nog altijd 1,2 miljard mensen niet over gezond drinkwater, laat staan dat ze zich allerlei technologische hoogstandjes kunnen permitteren.
Al zijn de nieuwe digitale geluidstechnieken potentieel erg milieuvriendelijk, binnen het kapitalistisch systeem zullen ze toch weinig zoden aan de dijk brengen. Door de onderlinge concurrentiestrijd en de druk op de lonen van de werkenden zullen bedrijven uiteindelijk ook goedkope MP3-spelertjes van minderwaardige kwaliteit op de markt brengen, die enkele jaren later op de storten zullen terechtkomen. De daling van het transport van de muziekindustrie zal door de voortdurende toename van het wereldwijde transport niet eens opvallen en ook de files op de Brusselse ring zullen er niet bepaald korter van worden.
De gigantische kloof tussen de technologische mogelijkheden en de realiteit geeft scherp weer hoezeer het kapitalisme in verval is. Een echte democratische socialistische maatschappij daarentegen zou van techniek een instrument van globale vooruitgang, vrede en welvaart maken, dat de hele mensheid en niet enkel de elite naar nieuwe culturele en technische hoogtepunten stuwt.
