Deze maand vieren we de 90ste verjaardag van de oprichting van de Communistische of de Derde Internationale. Deze internationale organisatie van communistische partijen was een echte massabeweging, ontstaan onder impuls van de Russische revolutie van 1917. De Komintern zoals ze gekend was, symboliseerde de hoop van miljoenen mensen wereldwijd op een breuk met het kapitalisme.
De Komintern droeg in zich de beste socialistische tradities van de Eerste en de Tweede Internationale. De Eerste Internationale werd opgericht met de beslissende bijdrage van Marx en Engels in 1864. Zij hebben het internationalisme echter niet uitgevonden. Het internationaal karakter van de revoluties van 1848, de lente der volkeren, heeft hen sterk beïnvloed. Ook de wereldwijde groei van het kapitalisme legde de economische basis van de internationale arbeidersbeweging. Op de kapitalistische dominantie van de wereld moest een internationaal antwoord komen van de arbeidersbeweging. Het socialistische internationalisme heeft dus geen sentimentele inspiratiebron, maar is ontstaan als een politiek antwoord op het internationale kapitalisme. Nationale antwoorden zijn ontoereikend. Socialisme kan enkel internationaal zijn.
Sinds het artikel en de inleiding werden geschreven, is er veel veranderd. De Sovjetunie is ineengestort net zoals de andere landen van het zogenaamde Oostblok. Het kapitalisme heeft zich gebouwd op de puinhop van deze stalinistische regimes, niet zelden met de hulp van voormalige hoge leiders van de 'communistische' partijen die daar de plak zwaaiden. Deze miraculeuze bekering van de heersende bureaucratische kliek tot het kapitalisme vindt zijn oorsprong in dezelfde politieke ontaarding die de Komintern ten val heeft gebracht meer dan veertig jaar tevoren. Wat er overblijft aan communistische partijen in Rusland, Oost-Europa en Centraal-Azië, is verstrikt in vulgair nationalisme. Er blijft bij hen geen greintje internationalisme overeind.
Voor internationalisten is de studie van de geschiedenis van de Derde Internationale bijzonder interessant. Wij putten hieruit niet alleen theoretische inspiratie maar ook veel praktische kennis. Een nieuwe internationale is nodig, gebouwd op de schouders van de vorige internationales, incluis de theoretische bagage achtergelaten door de Vierde Internationale van Trotski. Deze is echter nooit uitgegroeid tot de proporties van de drie eerste. Als internationale bestond die vooral als een reeks ideeën, methodes, programma's en perspectieven. De International Marxist Tendency (IMT) waartoe Vonk behoort en actief in veertig verschillende landen, is het beste internationale initiatief in die zin. Geen losse coördinatie van nationale groepen maar een echte wereldorganisatie. Dat is waar wij aan bouwen.
Ted Grant was de grondlegger van de IMT. Hij was de belangrijkste trotskistische leider in de naoorlogse periode en bouwde in Groot-Brittannië de invloedrijkste trotskistische organisatie van het Westen uit. In de jaren dertig, toen Trotski nog leefde, was Ted reeds aangesloten bij de Vierde Internationale. Na zijn dood, enkel jaren geleden, liet hij een erfenis na van theoretische inzichten die zowel inspirerend als onderrichtend zijn voor nieuwe radicaliserende generaties. Een voorbeeld daarvan is deze tekst 'Opgang en val van de Communistische Internationale'.
