De Verenigde Naties zijn opgericht aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ze hadden echter een voorloper: de Volkerenbond, opgericht na de Eerste Wereldoorlog door de overwinnaars en later vervoegd door de verliezers. Uit de geschiedenis van de Volkerenbond vallen veel conclusies te trekken voor de VN.
De Volkerenbond was een club gedomineerd door de machtige landen en verdeelde de rest van de wereld onder hen. Het huidige Irak en Palestina werden bijvoorbeeld toegewezen aan de Britse imperialisten, het waren zogenaamde mandaatgebieden. In de jaren ’30 verloor de Volkerenbond echter steeds meer van haar legitimiteit omdat verschillende grootmachten zich terugtrokken: de VS, Duitsland, Japan, Italië. Op den duur ging de Bond zieltogend ten onder aangezien de grootmachten haar niet meer zagen als een geschikt instrument om hun belangen na te jagen. Enkele jaren later brak de Tweede Wereldoorlog uit, de conclusie van de imperialistische politiek van de kapitalistische grootmachten.
Lenin en Trotski hebben veelvuldig geschreven over de Volkerenbond. Lenin noemde het een ‘dievenkeuken’, vandaag noemen critici de VN een veilinghuis. Ook Trotski’s woorden zijn momenteel brandend actueel. Lees onderstaande citaten aandachtig en zie hoe zelfs de uitdrukkingen van de jaren ’30 vaak volkomen dezelfde zijn als heden.
In 1936 maakte Trotski in zijn boek ‘De verraden revolutie’ de volgende analyse: "De staten die zich terugtrekken uit de Bond, zoals Japan, Duitsland ( ) en Italië hebben ook voldoende redenen voor wat ze doen. Hun breuk met de Bond wijzigt slechts de diplomatieke vorm van bestaande tegenstellingen, maar niet hun aard en niet de aard van de Bond. De deugdelijke naties die eeuwig trouw aan de Bond zweren, zijn des te resoluter om ze in te zetten in het belang van hún vrede. Maar zelfs dan komen ze niet overeen. Engeland betoont zich heel bereid om de periode van vrede uit te breiden... ten koste van de Franse belangen in Afrika. Frankrijk is op zijn beurt bereid om de veiligheid van de Britse zeewegen op te geven... om Italië te steunen. Maar om hun eigen belangen te verdedigen zijn beide bereid een oorlog te beginnen, uiteraard de meest 'rechtvaardige' oorlog. De kleine staten ten slotte, die wegens gebrek aan iets anders bescherming zoeken in de schaduw van de Bond, zullen uiteindelijk niet verschijnen aan de zijde van de vrede, maar aan de zijde van de sterkste combinatie in de oorlog.
"Met zijn verdediging van de status quo is de Bond geenszins een vredesorganisatie, maar een organisatie van het geweld van de imperialistische minderheid tegenover de absolute meerderheid van de mensheid. Deze 'orde' kan slechts behouden worden via continue oorlogen, kleine en grote, vandaag in de kolonies, morgen tussen de grootmachten. ( ) De taak van de zogenaamde partizanen van de status quo is in essentie om in de Bond de gunstigste combinatie van krachten te vinden en de voordeligste dekmantel voor de voorbereiding van een toekomstige oorlog."
In ‘De verraden revolutie’ bekritiseerde Trotski tevens het beleid van de reformisten en van Stalin ten opzichte van de Volkerenbond. Net zoals de sociaal-democraten en stalinisten (maoïsten) vandaag oproepen voor een oplossing via de VN, steunden ze in de jaren ’30 de Volkerenbond als “instrument voor de vrienden van de vrede”, in de woorden van Stalin. Met die steun creëerden ze niet alleen verlammende illusies in de Volkerenbond, maar gaven ze ook elke onafhankelijke klassenpolitiek op. Trotski legt in zijn kritiek het verband met het verraad van de sociaal-democraten in 1914 toen de leiding van de socialistische partijen de oorlogskredieten goedkeurden en aldus miljoenen arbeiders de dood in stortten met de Eerste Wereldoorlog.
In de woorden van Trotski: “De wurging van de klassenstrijd met als doel de imperialistische slachting ongehinderd voort te zetten, kan slechts verzekerd worden met de hulp van de leiders van de massaorganisaties van de arbeiders. De slogans waaronder deze taak vervuld werd in 1914, met name “de laatste oorlog”, “oorlog tegen het Pruisisch militarisme” en “oorlog voor democratie”, zijn te zeer gediscrediteerd door de geschiedenis van de laatste twee decennia. “Collectieve veiligheid” en “algemene ontwapening” zijn hun plaatsvervangers. Onder het mom van steun aan de Volkerenbond bereiden de leiders van de Europese arbeidersorganisaties een nieuwe editie voor van de “heilige unie” [het bondgenootschap tussen de socialistische leiders en hun respectievelijke nationale bourgeoisie in 1914, n.v.d.r.], een zaak die even noodzakelijk is voor de oorlog als tanks, vliegtuigen en de ‘verboden’ gifgassen."
“De Derde Internationale [de Communistische Internationale, n.v.d.r.] ontstond uit het verontwaardigd protest tegen dit sociaal patriottisme. Maar de revolutionaire lading die de Oktoberrevolutie hierin plaatste, is lang geleden al opgeheven. De Communistische Internationale staat nu onder de banier van de Volkerenbond, net zoals de Tweede Internationale, enkel met een versere lading cynisme. Toen de Britse socialist Sir Stafford Cripps de Volkerenbond een internationale unie van rovers noemde – wat eerder onbeleefd was dan onjuist – vroeg de London Times hem ironisch: “Hoe moeten we in dat geval dan de trouw van de Sovjetunie aan de Volkerenbond verklaren?” Het is niet makkelijk te antwoorden op deze vraag. De bureaucratie van Moskou geeft dus haar machtige steun aan het sociaal patriottisme waaraan de Oktoberrevolutie een zware slag toedeelde.”
En nog: “Niet alleen de Sovjetdiplomatie maar in haar voetsporen ook de Communistische Internationale schildert systematisch de tijdelijke bondgenoten van Moskou af als “vrienden van de vrede”. Ze bedriegen de arbeiders met slogans als “collectieve veiligheid” en “ontwapening”. Zo worden ze in werkelijkheid een politieke agent van de imperialisten binnen de arbeidersklasse.”
Het is trouwens frappant hoe Trotski in de jaren ’30 tot dezelfde conclusies kwam als wij vandaag. Wij hebben deze teksten van Trotski pas bestudeerd toen we al geruime tijd bezig waren met onze campagne Shipspotting tegen het gebruik van de Antwerpse haven door het Amerikaanse leger en Planespotting tegen het gebruik van de Oostendse luchthaven door datzelfde leger. Toch zijn onze strategische klemtonen dezelfde. Met betrekking tot de Italiaanse imperialistische oorlog pleitte Trotski voor “een effectieve stop van de exporten naar Italië door een beslissing van de sovjetvakbonden wat zou leiden tot een wereldbeweging van boycots.”
