Een van de meest controversiële maatregelen uit het nieuwe Antwerpse bestuursakkoord is de aankondiging van de oprichting van een autonoom afvalbedrijf. Tot op heden maakte de dienst stadsreiniging integraal deel uit van de stadsdiensten. Een overheveling naar een autonoom bedrijf zou ingrijpende wijzigingen inhouden voor het personeel. Zo is bij een autonoom bedrijf de contractuele tewerkstelling de regel, en is de statutaire tewerkstelling uitdovend. Dat betekent dat statutairen ook niet meer kunnen bevorderen in de nieuwe structuur.
De vraag rijst dan meteen waarom zo’n ingrijpende reorganisatie nodig is. SP.a Rood maakte er als enige een kritische bemerking over tijdens het koepelcongres van de Antwerpse SP.a. Van de kersverse schepen voor milieu en openbare werken Guy Lauwers (tevens ontslagnemend secretaris van ACOD-LRB Antwerpen, de vakbond van onder andere het stadspersoneel) kregen we als antwoord dat het er vooral om te doen is te vermijden dat de stad in de nabije toekomst niet-recupereerbare BTW-uitgaven zou moeten doen. Volgens een nieuwe federale wet zullen de gemeenten vanaf 2007 BTW moeten betalen op een aantal diensten die zij verlenen. In tegenstelling tot een privé-bedrijf kan een openbaar bestuur deze BTW-uitgaven niet recupereren. Dit zou een serieuze meeruitgave betekenen voor de stad.
Het is echter nog lang niet duidelijk of de programmawet ook van toepassing zal zijn op het ophalen van het huisvuil. En voor het overige bestaat er momenteel geen enkele studie die zou aantonen dat een autonome bedrijfsstructuur de afvalophaling in Antwerpen zou verbeteren. Problemen op dat vlak werden in het verleden vooral toegeschreven aan de wijze van sorteren. Zeker niet aan de inzet van het stadspersoneel en ook niet aan het gebrek aan flexibiliteit. Zo worden er bijvoorbeeld nachtelijke ophaalrondes georganiseerd. Uiteraard tegen betaling van een nachtvergoeding. Ook het werken op andere minder evidente momenten of ploegenwerk is altijd bespreekbaar geweest voor de vakbonden van stadsreiniging, op voorwaarde van een compenserende vergoeding, zoals het een sociale stad betaamt.
Het is ook nog helemaal niet duidelijk wat het betrokken personeel en haar vakbonden er zelf van vinden. Guy Lauwers maakt zich sterk dat de arbeiders van de stadsreiniging er achter staan, omdat de lonen in een autonoom bedrijf hoger zouden liggen. Indien dat zo is, dan vinden wij dat de vakbond moet uitleggen welke gevaren dit inhoudt, net zoals SP.a Rood dit heeft gedaan op het koepelcongres van de SP.a. Maar als blijkt dat de betrokken arbeiders deze regeling helemaal niet zien zitten dan zullen zij via SP.a Rood een spreekbuis vinden.
Hoe dan ook eisen wij dat de maatregel niet lichtzinnig wordt genomen en onderbouwd wordt met een studie waaruit de baten blijken voor alle betrokkenen, zijnde in de eerste plaats de inwoners van de stad en de arbeiders van stadsreiniging. Zoiets is niet meer dan een daad van behoorlijk bestuur. En die studie is er nog lang niet. Wel zijn er precedenten met andere overheidsdiensten. De Post, Belgacom en de NMBS werden omgevormd tot autonome overheidsbedrijven in het verleden om ze klaar te stomen voor privatisering, eerst gedeeltelijk en later volledig. Als dat de weg is die wordt voorbereid, dan zullen wij weerwerk bieden.
