Niets beroert de bevolking meer dan de onheilsberichten dat de pensioenen binnenkort onbetaalbaar zouden worden. Dat verhaal wordt ons al jaren lang in de maag gesplitst via allerlei kanalen: media, verklaringen van de patroonsorganisaties en politieke partijen, universitaire studies, studies van het planbureau enzovoort. Als zoveel geleerde mensen daarover bezig zijn, zal er wel een groot probleem zijn, denken de meesten dan. Dreigend wordt er gesproken over de datum van het naderende onheil: 2030, 2040, sommigen zeggen 2050. Zo exact zijn die prognoses dus al niet. Over de oplossingen zijn ze het ook niet eens: nieuw generatiepact, zilverfonds, tweede peiler uitbouwen… Bijna iedereen zegt echter: langer werken! In de omliggende landen (Nederland, Duitsland, gedeeltelijk ook Frankrijk) werd de pensioenleeftijd al opgetrokken tot 67 jaar.
Leugens
Een evidente vraag wordt echter nooit gesteld: waar zal men al die jobs halen voor mensen ouder dan 60 jaar, laat staan ouder dan 65 jaar? De kranten staan vol interviews met mensen die nergens nog werk vinden na hun vijftigste! Als je de bollebozen van het kapitaal en hun spreekbuizen in de politieke partijen moet geloven, is dat hun eigen schuld. Ze moeten terug aan het werk gezet worden door ‘activering’. Dat deze mensen nauwelijks antwoord krijgen op hun tientallen sollicitaties per maand, daar zwijgen ze liever over. Op 9 april van dit jaar waren er in België 475.247 vergoede werklozen. Meer dan 70.000 daarvan waren jongeren van minder dan 25 jaar (cijfer van januari: 71.394). Welke keuze moet je dan maken als politicus? Toch wel in de eerste plaats jobs maken voor de jeugd zeker! Dat is de taak van een verstandig arbeidsbeleid in plaats van het opjagen van 50-plussers, die de bedrijven toch niet willen. In 2009 werd in Vlaanderen voor amper 1 op 20 aanwervingen een 50-plusser gekozen (inbegrepen degenen die werk hadden en van job veranderden). Let op: we vinden het schandalig hoe de bedrijven hun mensen soms dumpen als ze de vijftig voorbij zijn, dikwijls na tientallen jaren trouwe dienst. We verdedigen het recht van deze arbeiders om te blijven werken en zullen degenen ondersteunen die ervoor vechten. Maar men moet niet op ons rekenen om de mensen met de vinger te wijzen die kiezen voor brugpensioen. Dikwijls zijn ze jarenlang moegetergd door grote firma’s, hebben ze onzekerheid, inleveringen meegemaakt voor ze uiteindelijk toch werden afgedankt.
Het is gewoon leugenachtig om het voor te stellen alsof “langer werken” de oplossing zou zijn voor de betaalbaarheid van de pensioenen. In de praktijk zou dat erop neer komen dat er evenveel vijftigplussers zonder werk zullen blijven, maar met beduidend minder inkomsten: werkloosheid of brugpensioen in plaats van een volwaardig pensioen. En de partijen die het hardst schreeuwen over “langer werken” zijn de laatste om eisen te stellen aan bedrijven over het aanwerven of gewoon in dienst houden van oudere werknemers.
Het voorstel van de CD&V en de VLD om een loopbaan van 45 jaar te eisen voor een volledig pensioen hoort thuis in dezelfde categorie: in feite komt het neer op een verlaging van de pensioenen. En, zeker in de privésector zijn de pensioenen al schandalig laag. Wie geen volledige beroepsloopbaan heeft, lang werkloos is geweest of deeltijds gewerkt heeft, moet het doen met een minimumpensioen van 885 euro voor een alleenstaande of 590 euro voor samenwonenden. Een groeiend deel van de gepensioneerden, vooral vrouwen, valt onder de armoedegrens. 79.000 gepensioneerden moeten met minder dan 20 euro per dag leven!
Maatschappijkeuzes
Het valt ook verschrikkelijk op hoe zwak de voorspellingen zijn die in veel ‘wetenschappelijke’ documenten worden gehanteerd. Steevast wordt gewezen op de nakende pensionering van de babyboomgeneratie en het feit dat er nu veel minder jongeren op de arbeidsmarkt komen. Hebben wij iets gemist? Er is het laatste jaar toch sprake van een nieuwe geboortegolf? Men zal toch tientallen scholen moeten bijbouwen omdat vooral de grote steden (Brussel, Antwerpen, Gent) het aantal nieuwe leerlingen niet kunnen bolwerken? De waarheid is dat het larie en apekool is om te becijferen wat er binnen dertig jaar zal gebeuren. Er kan zo veel gebeuren waar we nu niet het minste benul van hebben. De andere waarheid is dat het een zaak is van maatschappijkeuzes. Een fatsoenlijke levensstandaard garanderen voor de oudere bevolking is zo een keuze. Al in 2004 heeft Gilbert De Swert, vroeger diensthoofd van de ACV-studiedienst, een boekje gepubliceerd: “50 grijze leugens over de vergrijzing en langer werken”. Daarin wordt haarfijn uitgelegd dat de pensioenen perfect betaalbaar blijven, maar op één voorwaarde: dat niet alle vooruitgang van de maatschappij verdwijnt naar winsten, financiële inkomens of de overconsumptie van een rijke bovenlaag. De socialistische militanten zullen het ons hopelijk niet kwalijk nemen dat we in dit meinummer de lof steken met het ‘andere kamp’. Het ACV is een bondgenoot, geen tegenstander. Even goed is het waar dat in de dagelijkse praktijk het ACV de druk nodig heeft van het ABVV (en van haar eigen basis) om haar goede analyses in praktijk te zetten. Dat heeft onder meer het generatiepact bewezen.
Voor een wereld waar de menselijke waardigheid centraal staat, waar de enorme mogelijkheden van economie en wetenschap worden benut ten voordele van allen. Voor een socialistische wereld!
