“Wat ik nu begrijp is dat wij enkel en alleen maar economische wegwerpproducten zijn”, vertelde een verbitterde arbeidster van Philips Hasselt een paar uur na de aankondiging van de sluiting. Dat is de harde ervaring met het kapitalisme. Alles verwordt tot koopwaar.
957 van de meest flexibele en hooggekwalificeerde werkkrachten in België krijgen nu de bons. Dit na jaren inspanningen van het personeel en talrijke investeringen en openbare subsidies. De hele sector van de elektronische nijverheid (vooral die van de informatietechnologie) ziet nu zwarte sneeuw. Alcatel herstructureert in Antwerpen, Geel en Gent. FCI, het Mechelse connectorenbedrijf gaat dicht en in de Brusselse rand sluit KPN-Quest ook een supermoderne vestiging. Siemens doet hetzelfde. Geen toeval echter dat deze sectoren nu het gelag betalen. Het is deze sector die het meest te kampen heeft met overcapaciteit op een inkrimpende wereldmarkt als gevolg van de vernietigende concurrentie tussen kapitalistische bedrijven. De patronale federatie Agoria maakt de volgende balans op. De omzet van de ICT-sector is vorig jaar dramatisch gedaald met 20 procent (één vijfde). Dit jaar en volgend jaar wordt geen herstel verwacht. De terugval zal zich nu sterker dan de vorige periode uitdrukken in een dalende werkgelegenheid, voorspelt Agoria. Vorig jaar boekte 29 procent van alle bedrijven in de technologische industrie verlies. Bijna een op de drie bedrijven was dus niet winstgevend. Twee jaar geleden was dat nog een op de vier.
De Europese recessie heeft zich in België blijkbaar eerst laten voelen in de technologische industrie, en dan vooral in Vlaanderen. De werkloosheid is in Vlaanderen met 10 procent gestegen in één jaar. In Wallonië is de stijging minder groot. Maar over de taalgrens is de ongerustheid ook gerechtvaardigd. Donderwolken stapelen zich op boven de Luikse staalvestiging, de voormalige Cockerill Sambre. Er wordt gesproken in termen van sluiting.
Veel minder zichtbaar in de werkloosheidstatistieken blijkt de stijging te zijn van de economische werkloosheid in de bedrijven. Onder economische werkloosheid wordt deeltijdse werkloosheid verstaan van een gedeelte of het geheel van de werkkrachten in een bedrijf zonder dat het personeel wordt afgedankt. Verschillende delegees getuigen, zonder dat ze hier een algemeen cijfer op kunnen plakken, dat die de laatste maanden wel de pan is uitgevlogen. Het is een verborgen vorm van werkloosheid die niet minder voelbaar is in de arbeidersgezinnen.
De officiële politieke respons op de nieuwe epidemie van sluitingen en afdankingen is zeer lauw. Jaak Gabriëls, de Vlaamse minister van Economie, legt in werkelijkheid alleen maar verklaringen van onmacht af. Ook de socialistische Steve Stevaert, burgemeester van Hasselt legt zich in de praktijk neer bij de ‘wil van de markt’, meerbepaald de sluiting van de Philips-vestiging.
De fameuze wet-Renault wordt nu in de praktijk getest door talrijke syndicale delegaties. Wat blijkt nu? De wet-Renault is niet meer of niet minder dan een procedure van bedrijfssluiting en is geen hulpmiddel in de handen van het personeel tegen sluitingen. Het komt neer op ‘een andere manier van sluiten’. Ook in vakbondskringen horen we dat het er bij sluitingen hoofdzakelijk op aankomt een ‘sociaal plan’ uit de brand te slepen. Vertelde een ACV-verantwoordelijke in Limburg niet dat ze willen vechten voor het duurste ‘sociaal plan’ ooit bij Philips? Zouden we niet beter vechten voor het openhouden van de vestiging? Hiervoor zou dan ook een grote mobilisatie op gang moeten komen gelijkaardig aan deze van de Forges de Clabecq in 1997 in Tubeke.
