Is de spectaculaire doorbraak van Leefbaar Nederland te vergelijken met die van het Vlaams Blok in Vlaanderen? Wat zijn de overeenkomsten en wat zijn de verschillen, als we de timing even buiten beschouwing laten? Nederland lijkt immers altijd wat voorop te liggen, maar wat de doorbraak van extreem rechts betreft liggen de kaarten toch even anders. Alleen kunnen we Pim Fortuyn en zijn kornuiten wel tot het extreem rechtse kamp rekenen?
Beschaafd (extreem) rechts
Laten we u niet in de spanning houden, het antwoord is ondubbelzinnig ja. Natuurlijk behoort de opkomst van Leefbaar Nederland tot identiek hetzelfde fenomeen als die van de FPO van Haider, of van de FN van Le Pen, of van de Italiaanse neofascisten Alleen zitten de telgen van de nieuwe lichting van extreem rechts doorgaans in een mooier pak en klinken ze beschaafder. Neem nu Pim Fortuyn. Een gladde homo, rad van tong, die emotionaliteit niet schuwt en waarvan zelfs tegenstanders zijn eerlijkheid niet in twijfel trekken. Zijn compromisloze en duidelijke uitspraken raken duidelijk een snaar bij de Nederlandse kiezers, die decennialang moe en plat zijn gemaald door het zo geroemde poldermodel van paarsgroen.
Pragmatisme ?
Pim heet een pragmaticus te zijn. Natuurlijk zou hij ook liever in een wereld leven zonder grenzen zegt hij, alleen moet je de realiteit onder ogen durven zien. Nederland kan toch de ellende van de hele wereld niet opvangen? Politieke asielzoekers? De gevangenis in. Marokkaanse delinquenten? Het zijn rotjochies, maar het zijn onze jochies en we moeten ze hard aanpakken. De WAO? Alleen arbeidsverbonden ziektes komen nog in aanmerking Geconfronteerd met de vraag: wat met kankerpatiënten? antwoordt hij impulsief: uit de WAO! Wat er dan wel met hen moet gebeuren, daar heeft hij niet direct een antwoord op Een pragmaticus, inderdaad
Valse oplossingen
Pim gaat eigenlijk tekeer tegen de pragmatiek van de laatste decennia. Neem nu zijn gezeik over de WAO. De WAO is historisch bedoeld als een sociaal vangnet voor mensen die arbeidsonbekwaam zijn geworden wegens een beroepsziekte. Met het ontstaan van massale werkloosheid in het midden van de jaren ’70 ten gevolge van de eerste ernstige naoorlogse crisis van het kapitalisme groeide zienderogen het besef dat hele bevolkingscategorieën waarschijnlijk nooit nog aan de bak zouden komen op de arbeidsmarkt. Daarom werden de voorwaarden om in de WAO terecht te komen steeds breder geïnterpreteerd, zodat er tot vandaag de dag een miljoen WAO-steuntrekkers zijn die niet in de officiële werkloosheidsstatistieken voorkomen. Je kan die wel uit de WAO gooien zoals Pim zegt, maar moeten ze dan maar creperen? Paarsgroen ging, geholpen door de economische opgang van de jaren negentig de werkloosheid te lijf door het stimuleren van de arbeidsflexibiliteit, deeltijdse arbeid, loonbeperkende maatregelen, enzovoort. Maar net als in vrijwel alle landen van Europa blijft ook Nederland met een massale, zij het verborgen werkloosheid kampen. In België noemen we dat 'langdurige', 'laaggeschoolde' of 'oudere' werklozen. Sommigen hebben het ‘geluk’ een job te krijgen bij de gemeente, het OCMW of de ambtenarij.
Arbeidsduurvermindering
Maar laten wij nu eens ons gezond verstand gebruiken. Als je een lijst begint op te stellen van alle ‘misbruiken’, ‘nepjobs’, overbodige jobs weet je wel waar je begint, maar je weet niet waar je eindigt. Het kapitalistische staatsapparaat is vergeven met nutteloze jobs. Maar hetzelfde geldt voor de privé. Tel die samen bij de officiële en verdoken werkloosheid, en de helft van de bevolking zit zonder werk. De arbeidersbeweging moet de werkloosheidscijfers en alle valse oplossingen aangrijpen om te strijden voor een radicale arbeidsduurvermindering en volwaardig werk voor iedereen. Door de opvulling van die eis kom je automatisch in de discussie terecht van hoe we onze economie op een rationele manier moeten organiseren. Maar nee, de wantoestanden worden aangeklaagd door rechtse glamourboys als Pim Fortuyn (wat een verademing: boerenlogica uit de mond van een modieuze intellectueel) of arrogante schoften als Filip De Winter. Erger nog, zelfs in ‘progressieve milieus’ in Vlaanderen hoor je voor het eerst sympathie weerklinken voor de uitspraken van Fortuyn. "If you can’t beat them, join them". Nu ja, de man heeft het zover gebracht dat De Winter hem openlijk feliciteerde (wist De Winter dan niet dat Pim een ‘vuile jeannet’ is?). Anderzijds is een zekere nuancering ook hier op zijn plaats. Er zijn belangrijke verschillen tussen het Blok en Leefbaar Nederland, maar die zitten vooral verscholen in de historische roots en de karakteristieken van de leiders. Wat ze vooral gemeenschappelijk hebben, is hun electoraal succes dat gebaseerd is op simplistische en dus valse oplossingen voor complexe problemen.
Een kale(nde) homo uit Vlaanderen
