De voormalige BRT-journalist Geert Van Istendael waarschuwt de lezer bij de aanvang: “Daarom trek ik mijn ruwste bek open. Ik mag hopen dat ik uw gemoedsrust verstoor”.
Wat volgt is een proeve van manifest tegen de grote verkilling. De auteur probeert te achterhalen waarom zowel de sociaaldemocraten als de christendemocraten hun kiezers in de steek hebben gelaten. Zij hebben met de grote heren kersen gegeten en de pitten naar hun eigen mensen gespuwd. Ze hebben de dogma’s van de vrije markt omarmd en de solidariteit bij het groot huisvuil gezet. Hiervoor krijgen ze nu de rekening gepresenteerd.
De Europese verzorgingsstaat in de verdrukking
In aparte hoofdstukken schetst de schrijver de evolutie van de traditionele centrumlinkse partijen van 1946 tot nu. Achtereenvolgens komen Frankrijk (het falen van Mitterrand), Duitsland (vriendjes van de bazen), België (besparen tot we erbij neervallen), Nederland (het afzweren van de ideologie), Groot-Brittanië (de bejubelde Derde Weg) en Italië (de fragmentatie van Democrazia Cristiana) aan bod.
Zeer interessante lectuur: Geert Van Istendael heeft zich goed gedocumenteerd, hij is een meester in het ontrafelen van de leugens die de machthebbers steeds hanteerden en hij tovert moeiteloos tegenargumenten uit zijn hoed. De Groene beweging krijgt ook een veeg uit de pan: zij combineren hun levensstijl van hoogopgeleide, ruimdenkende wereldburgers al te vaak met ultraliberale economische ideeën.
De auteur poneert tevens de stelling dat de grote discussie over “identiteit” het culturele middel bij uitstek is om de aandacht weg te trekken van de economische en sociale problemen en ze te richten op de eigen navel. Ons leed is onze eigendom, alleen de binnenstaanders kunnen weten wat het betekent. Buitenstaanders kunnen dat niet bevatten. Verdeel en heers!
Luid de noodklok
Ondanks het voortdurende geëmmer over het oprukkende egoïsme bewijst recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam dat de meerderheid van de ondervraagden (20.000 inwoners van dertien lidstaten namen er aan deel) voorstander is van grensoverschrijdende solidariteit bij werkloosheid, ook als dat betekent dat de belastingen zouden stijgen. Er blijft een groot draagvlak voor het verdedigen, zelfs het uitbreiden van de sociale zekerheid.
Volgens de schrijver hebben we een nieuw “sociaal contract” nodig, waar ook de broodnodige maatregelen tegen de opwarming van de aarde in vervat zitten. Hij roept op tot een actieve verdediging, tegen de kapitaalkrachtige aanvallers: de verzekeringmaatschappijen die azen op de openbare ziekteverzekering, de globale vermogensbeheerders die het gemunt hebben op de pensioenstelsels… Hij kijkt hiervoor in de eerste plaats naar de traditionele centrumlinkse partijen, maar zonder veel illusies: vertrouwen komt aan met slepende tred en vlucht weg in galop!
Babylon Berlin
We zijn in Berlijn, in 1929. De stad waar alles mogelijk is. De porno industrie bloeit als nooit tevoren en de bezoekers van de illegale clubs verdoven zich met absint en cocaïne, alsof er geen morgen meer zal zijn!
Het is tegen deze achtergrond dat Gereon Rath, inspecteur van politie, zijn job probeert te doen. Hij is overgeplaatst uit Keulen – de reden hiervoor wordt beetje bij beetje onthuld – en probeert zich in zijn nieuwe omgeving staande te houden. Gereon krijgt af te rekenen met een jeugdtrauma, een autoritaire vader en een drank- en drugsprobleem. Hij wil indruk maken op Charlotte, de typiste van de hoofdcommissaris en start op eigen houtje een moordonderzoek. Hij belandt in een wespennest van Russische vluchtelingen, communistische militanten, sjoemelende sociaaldemocraten en onderwereldfiguren. Doorheen hun avonturen – al vlug maakt hij Charlotte deelgenoot van zijn missie- wordt een fascinerend portret van Berlijn geschetst. Het is een stad van uitersten: steenrijke industriëlen schuimen de cabarets af terwijl hun berooide medemensen in de goot creperen, elegante kosmopolieten flaneren in de straten zij aan zij met bekrompen provincialen, velen dromen van revolutie ter linker en ter rechterzijde en de kleinburgers verlangen uit alle macht naar zekerheid…
Toen Volker Kutscher zijn eerste roman met Geon en Charlotte in de hoofdrol in 2007 uitbracht kon hij onmogelijk vermoeden dat Netflix er in 2017 de razend populaire serie “Babylon Berlin” op zou baseren. Ondertussen heeft Kutcher het plan opgevat om een oeuvre van 9 werken te schrijven. Gereon Rath zal uiteindelijk het politiecorps verlaten en door de gebeurtenissen gedwongen worden om zijn politieke apathie te laten varen. Het verhaal zal eindigen in november 1938, met de Kristallnacht.
De TV-serie is zeker even goed als de boeken: het is een sterke mix van drama, politiek en een super spannend detectiveverhaal geworden. Dat alles in een minutieus authentiek nagebouwd decor van Berlijn in de jaren 1929-1938. Netflix heeft de rechten van de overige boeken reeds gekocht, er staat ons nog veel kijkplezier te wachten!
Paulette Vermeersch
___________________________________________________________________________________________________________________
Geert Van Istendael “De grote verkilling” Uitgeverij Atlas Contact Amsterdam 2019; Volker Kutsher “Schaduw over Berlijn” The House of Books Amsterdam 2018; Volker Kutsher “De stille dood” De Boekerij Amsterdam 2009
