Sinds enkele maanden is het personeel van de sociale sector haar acties aan het opdrijven (lees Storm in de sociale sector). Er wordt zelfs gesproken van een nieuwe Witte Woede. Aangezien de regering het totnogtoe vertikte om in te gaan op hun eisen, betoogden ze op 1 april opnieuw in Brussel, deze keer met 20.000. Het aantal zwelt dus aan... We interviewden een delegee van de bediendenvakbond BBTK over deze mobilisaties en de mensonwaardige toestanden in de sector.
Welke acties hebben jullie al gevoerd en rond welke eisen?
Een eerste actie was in december, met een tweeduizendtal vakbondsafgevaardigden in Brussel. Dat was het startschot voor die campagne. De drie vakbonden organiseerden samen die actie en daarna was er een manifestatie in Brussel, dat was de eerste aanzet. In februari volgde een tweede manifestatie, die met 15.000 deelnemers al duidelijk groter was.
De punten die we nu willen aankaarten, hebben onder andere te maken met een onafhankelijke studie die onlangs is verschenen, die toont dat onze sector gemiddeld 10 procent minder verdient ten opzichte van vergelijkbare jobs in andere sectoren. Dat verschil wordt nog groter naargelang anciënniteitsjaren worden opgebouwd. En kwestie van extra voordelen hangen we helemaal onderaan de ladder. Alleen het onderwijs zit in onze buurt. Misschien kunnen we binnenkort samen gaan betogen.
In eerste instantie eisen we uitbreiding van de arbeidsduurvermindering voor iedereen. Nu is dat alleen verpleging, verzorging en vrijgesteld personeel, met andere woorden mensen die shiften doen. De vraag is om dat te veralgemenen zodat iedereen in de instelling daarvan kan genieten. Ook eisen we verhoging van de koopkracht, het wegwerken van het verschil met andere sectoren. Wat ook een probleem is, is dat als er nu zieken zijn, die niet meer worden vervangen. Om een voorbeeld te geven: nu is er tijdskrediet, vroeger was er loopbaanonderbreking. Bij loopbaanonderbreking moesten ze vervanging hebben. Bij tijdskrediet is dat geen verplichting meer. Met als gevolg dat in heel veel instellingen de zieken en de mensen die op verlof gaan niet meer zo makkelijk worden vervangen, waardoor de werkdruk nog eens stijgt.
Nog een punt waar de vakbonden tegen reageren is de commercialisering van onze sector. In bepaalde landsgedeelten, vooral Wallonië en Brussel, zijn er steeds meer commerciële rusthuizen, dus met winstbejag, wat toch wel een aantal problemen creëert. De onlangs gesloten rusthuizen in die regio waren bijvoorbeeld voornamelijk commerciële rusthuizen. In Vlaanderen is dit nog geen veralgemeend systeem, die commerciële rusthuizen, maar we moeten daar wel voor oppassen.
Na de vorige Witte Woede had de regering allerlei beloften gemaakt, maar blijkbaar zijn die niet vervuld.
In bepaalde instellingen en ook afhankelijk van welk landsgedeelte zijn de collectieve arbeidersovereenkomsten (CAO) niet ten volle uitgevoerd of op een slechte manier. Achterpoortjes zijn altijd te creëren om die CAO's niet echt uit te moeten voeren. In bepaalde gevallen zeggen de werkgevers dat ze eigenlijk geen geld hebben om dat uit te voeren. Er moet elke keer opnieuw gevochten worden om die dingen in orde te krijgen. Bij ons is dat niet zo, maar in andere gevallen wel.
Wat was de druppel waardoor het allemaal weer in gang geschoten is?
Sowieso moet er om de zoveel jaar een nieuwe CAO afgesloten worden, waarbij de vakbonden en de werkgevers nieuwe eisen op tafel leggen. Dat ten eerste. Maar ik denk vooral ook dat het resultaat van dat onafhankelijk onderzoek de beweging meer kracht heeft gegeven. De mensen zijn het beu om al die jaren minder te verdienen dan andere sectoren. Wij moeten toch ook elke maand rondkomen? Neem ons geval, wij werken met twee in dezelfde sector en merken dat wij niet kunnen doen wat anderen kunnen doen, door de lagere lonen. Ik zeg niet dat wij alles moeten hebben, maar voor een aantal dingen zou het wel makkelijker zijn, zeker nu we een dochtertje hebben. Ook kinderopvang is een probleem met onze uren.
In ABVV-kringen hoor je regelmatig zeggen dat de Witte Woede door het ACV wordt gecreëerd omdat het binnenkort sociale verkiezingen zijn en bovendien ook nog eens Vlaamse verkiezingen waarbij het ACV graag zou hebben dat de paarse regering verliest en dat CD&V wint. Wat vind je van zulke beweringen?
Ik denk dat de reden waarom het ACV zo groot is in onze sector gewoon komt omdat veel instellingen en ziekenhuizen van katholieke oorsprong zijn. Daardoor hebben de katholieke vakbonden daar makkelijker een basis gevonden. BBTK heeft echter ook een groeipotentieel, maar er zijn te weinig mensen, binnen het ABVV, die zich kunnen vrijmaken om zich met de sector bezig te houden. Mijn secretaris is verantwoordelijk voor de non-profit, maar tegelijk ook voor andere grote sectoren. Bij het ACV zijn het verschillende mensen die zich specifiek met de social-profit bezighouden. Wil BBTK groeien, dan zullen ze ervoor moeten zorgen dat er meer mensen worden vrijgemaakt om hun kandidaten te ondersteunen.
Het zou kunnen dat de verkiezingen meespelen voor het ACV, ik weet het niet. Uiteindelijk worden al die acties met het gemeenschappelijk vakbondsfront georganiseerd. Het ACV zal daar wel zijn stempel op drukken, maar ik ga toch niet akkoord met de stelling dat voor hen enkel de verkiezingen wegen. Met de vorige regering, en daar zat geen enkele CD&Ver in, hebben ze toch ook veel gedaan gekregen. Die CAO was een serieuze vooruitgang voor onze sector en die had niets met CD&V te maken. Het zou me verwonderen dat het ACV meer zou kunnen scoren met de CD&V die er nu aankomt. Zouden ze dan ineens een heel deel van hun eisen ingewilligd zien op een makkelijke manier? Dat geloof ik niet. Bovendien zijn de problemen in onze sector reëel en het is bijgevolg fout om daar verkiezingskoorts in te zien.
Hoe is de situatie momenteel dan?
De situatie is verschrikkelijk. En je hoort hetzelfde in andere instellingen. We lopen met minder en minder personeel en in de loop der jaren is daar ook nog eens besparing op materiaal bijgekomen. Op alles wordt er besnoeid. Bijvoorbeeld op het gebruik van pampers. Mensen moeten langer in een verzadigde pamper liggen, met als gevolg dat er meer wonden komen enzovoort. Er wordt enorm veel bespaard op belangrijk materiaal, de uurroosters veranderen, meer flexibiliteit wordt gevraagd, meer part-timers in dienst. Bij ons is de crisis echt goed voelbaar.
Dat komt ook omdat de regering te weinig inspanningen doet om de sector te ondersteunen door middel van subsidies of zo. Langs de ene kant leggen ze ons een kwaliteitsdecreet op, maar langs de andere kant moeten we die kwaliteit leveren met minder middelen en minder mensen. Dat kwaliteitsdecreet wil in ons geval zeggen dat het rusthuis aan bepaalde criteria moet voldoen om subsidies te krijgen. Je moet voldoende mensen hebben voor de bezigheidstherapie, er moet voldoende kinesitherapie zijn, voldoende activiteiten enzovoort. We krijgen enorm veel formulieren, er worden steeds meer werkgroepen opgericht om dit allemaal te sturen. Op de duur heb je enorm veel werkgroepen die maar vergaderen en vergaderen, maar door de problemen die er zijn kunnen ze veel zaken niet serieus uitvoeren. Bijvoorbeeld, er is een werkgroep rond palliatieve situaties bij ons. Die mensen bedoelen het allemaal goed. Ze willen de mensen een menswaardig levenseinde bezorgen. Maar het kan niet serieus worden opgevolgd omdat er te weinig personeel is. Als er iemand terminaal is, dan kan niemand daar gaan bij zitten om die mens voldoende aandacht te schenken. Je hebt ook nog menucommissies die zich bezighouden met het eten, maar als je dan de kwaliteit van het eten ziet wegens de besparingen En ga zo maar verder, het komt allemaal op hetzelfde neer.
We hebben door dat kwaliteitsdecreet ook veel meer papierwerk gekregen. De administratie is enorm toegenomen. Als je een papier niet hebt afgetekend tijdens je ronde, dan heb je die bepaalde taak zogezegd niet gedaan. We moeten een medisch dossier aftekenen als we gedaan hebben met de verzorging en als er iets niet afgetekend is, dan wil dat zeggen dat die persoon bijvoorbeeld niet gewassen is. Uiteindelijk moet het personeel het allemaal maar doen, na de uren blijven vergaderen enzovoort. Op zich is dat geen probleem, maar op de duur wordt dat wel vermoeiend en je hebt geen zin om die vergaderingen bij te wonen, want er verandert toch niets.
Een tijdje geleden was er op de televisie, ik denk op Terzake, een programma over de situatie in de Nederlandse rushuizen. Daar kwamen veel reacties op dat zulke toestanden toch niet mogen. Wel, ik heb de volgende dag een mail gestuurd naar Terzake om te zeggen dat we in België daar niet ver meer af zitten. Blijkbaar waren er nog veel van die reacties gekomen, want een beetje later hebben ze een Belgisch rusthuis onder de loep genomen en hebben ze inderdaad gezien dat we niet zo ver afstaan van Nederlandse toestanden.
Wat bedoel je met Nederlandse toestanden?
Bepaalde dagen worden de mensen niet gewassen. Ze worden gewoon met een nat doekje even opgefrist. Ze lopen heel de dag in hun pyjama rond. In sommige gevallen krijgen ze zelfs nog maar twee keer eten per dag. Echt schrijnend.
Maar wij moeten toegeven dat dit bij ons ook voorkomt. De mensen krijgen nog wel drie keer per dag eten, maar bepaalde dagen als er echt een minimumbezetting is, dan krijgen de mensen sowieso geen bad en in sommige gevallen ook geen normaal toilet. Dat wordt niet luidop gezegd, maar ik ben ervan overtuigd dat in weekends wanneer iemand van het personeel ziek valt, de rest geen tijd heeft om nog bij iedereen een volledig toilet te doen, dus het wassen van het hoofd, de romp en de intieme delen. We zijn echt niet zo ver af van Nederlandse toestanden.
Nochtans zijn we hier in Europa, dus je zou toch wat beter mogen verwachten. Maar kijk eens naar Frankrijk, wat is daar niet gebeurd deze zomer? Daar zijn 15.000 bejaarden gestorven omdat er aan o.a. die sector echt geen aandacht wordt besteed. Zulke toestanden mogen toch niet gebeuren, zeker niet in Europa, zo’n rijke omgeving.
Vaak komen familieleden klagen over het feit dat mensen hier maar één pamper krijgen om de zoveel tijd. Ze moeten die blijven dragen totdat hij volledig verzadigd is. Ik kan u verzekeren dat dit serieus verzadigd is, die daar uren hangt. Al ons materiaal wordt geteld, er is een maximum en je mag er niet aan denken om dit maximum te overschrijden want daar zijn geen middelen voor. En dat creëert ook bij het personeel veel frustraties, want ze krijgen op de duur het gevoel dat ze hun werk niet goed doen. Mensen geraken zo totaal gedemotiveerd.
Hoe schat je jullie kansen om jullie eisen af te dwingen?
Ik denk dat er deze keer niet gemakkelijk zal ingegaan worden op de eisen, want na de actie van december en die van februari is er geen antwoord van de overheid gekomen. Er is dus niets toegezegd of beloofd dat ze zullen overwegen wat ze kunnen doen. Misschien door de aankomende verkiezingen? Daarom moeten we verder blijven gaan als we iets willen afdwingen.
Op de betogingen heerst er wel een stemming om door te gaan. Maar de grote hoop van de mensen liggen er nog niet van wakker of willen er niet van wakker liggen, dat is toch mijn indruk. Rome is ook niet op één dag gebouwd natuurlijk. Onze sector komt van ver. Er is lang geen lange traditie om te betogen zoals andere sectoren, de Metaal bijvoorbeeld. De vakbonden moeten daar aan werken. Het probleem is dat veel personeel de mensen wil blijven verzorgen, wat een goede reactie is, maar tegelijk is het een beetje onze zwakte. In onze sector ben je met mensen bezig en je kan hen niet aan hun lot overlaten. Het zijn geen machines die je kan stilleggen.
Voor meer informatie over de lamentabele toestanden in de rusthuizen, lees ook ons artikel Onrust in de rusthuizen.
