Theorie

Frans Masereel (1889-1972) wordt algemeen beschouwd als de belangrijkste graficus en houtsnijder uit de twintigste eeuw. Het Mu.ZEE in Oostende brengt een hommage aan deze veelzijdige kunstenaar: er zijn méér dan 150 werken, afkomstig uit binnen- en buitenlandse collecties te bewonderen. Het gaat verder dan het pure etaleren van zijn vakmanschap. Door de confrontatie met hedendaagse kunstenaars uit de vier windstreken, die net als hij politiek en maatschappelijk geëngageerd zijn komt het linkse activisme van Frans Masereel volledig tot zijn recht.

André Gonsalis schreef een boek over de Russische revolutie van 1917. We hadden volgend gesprek met hem.

De Royal Academy te Londen viert de 100e verjaardag van de Russische Revolutie met een indrukwekkende overzichtstentoonstelling van de Russische kunst van 1917 tot 1932. De Russische samenleving daverde op haar grondvesten: het oude werd vernietigd, het nieuwe geboren. Kunstenaars stelden zich de vraag welke vorm “de kunst van het volk” moest aannemen. Van de innovatieve composities van Kandinsky over de dynamische abstracties van Malevich tot de aangrijpende films van Eisenstein: het is er allemaal te bewonderen.

De Eerste Wereldoorlog werd een ramp voor Rusland. Vanuit de frontlinie kwam er nieuws na nieuws over nederlagen. De instorting van de economie creëerde een tekort aan brood. Massa’s half verhongerde en wanhopige vrouwen vormden rijen buiten de winkels, wachtend op brood dat nooit kwam. Maar aan de top van de Russische samenleving zag het er heel anders uit.

“Wat men ook moge denken van het Bolsjevisme, het staat buiten kijf dat de Russische Revolutie één van de grootste gebeurtenissen is in de geschiedenis van de mensheid en dat het bewind van de Bolsjevieken een fenomeen van wereldwijd belang is.” John Reed, 1 januari 1919 (citaat uit “Tien dagen die de wereld deden wankelen”).

We vieren dit jaar de 100e verjaardag van de Russische revolutie. Eén van de opmerkelijkste figuren uit die tijd is ongetwijfeld Alexandra Kollontai, de eerste vrouwelijke minister in Lenins regering in 1917. Cathy Porter schreef een lezenswaardige biografie en kon hiervoor beroep doen op nog nooit eerder vrijgegeven bronnenmateriaal.

De turbulente tijden waarin we leven, brengen op treffende wijze het historische failliet van het reformisme aan het licht. Onder de term reformisme begrijpen we de stroming in de arbeidersbeweging die door geleidelijke hervormingen, binnen de grenzen van het kapitalisme, de sociale toestand van de arbeidersklasse wil verbeteren. Deze ideologie kan geen progressieve rol meer vervullen in onze maatschappij. De reden daarvoor moet gezocht worden in de bewegingswetten van het kapitalisme zelf; de even historische neergang van het systeem waarop het reformisme berust. Het kapitalisme kan geen progressieve rol meer spelen en het reformisme heeft zijn lot ermee verbonden. De crisis van het kapitalisme is daarom gelijk aan de crisis van het reformisme.

Twintig jaar geleden betoogden op 2 februari 70.000 mensen in de smalle straten van Tubize voor het behoud van tewerkstelling bij de Forges de Clabecq maar ook in het hele land. Een hoogtepunt in een strijd die voor opschudding zorgde bij de gevestigde orde in België.