13
di, mei

Geschiedenis

Velen zeggen dat de Russische Revolutie niets goeds heeft voorgebracht. Maar als dat zo is, waarom wordt er dan zoveel tijd besteed om dit te vermelden, door de ingehuurde pennen van de bazen en bankiers? Iedereen die een beetje goed kan nadenken, komt snel achter de onwaarheid van deze claim.

Het sociaal protest in 1968 bleef niet beperkt tot Frankrijk. Het ging om een mobilisatie op wereldschaal. Van Italië tot Japan, via de Verenigde Staten, Mexico, Duitsland, Polen en Tsjecho-Slowakije kwam de arbeidersklasse en de jeugd in actie in een groot aantal landen.

Tot juli 2018 is de expositie Zwart en Revolutionair te bekijken bij Vereniging Ons Suriname in Amsterdam, een expositie over het uiterst interessante leven van Otto en Hermina Huiswoud. Dit revolutionaire echtpaar was in de vergetelheid geraakt, maar is door inspanningen van New Urban Collective en The Black Archives weer in de spotlights gezet.

Het Manifest van de Communistische partij is vandaag nog actueler dan bij zijn verschijning in 1848. Toen Marx en Engels hun werk schreven was het kapitalisme van de grote monopolies verre van verwezenlijkt. Desondanks leggen zij uit hoe de "vrije onderneming" en de concurrentie onvermijdelijk leiden tot kapitaalsconcentratie en monopolievorming van de productiekrachten. Dit langere artikel van Alan Woods gaat in op de historische context waarin het Manifest tot stand kwam en legt het verband met de situatie vandaag.

In de juli-editie van de Solidair, het maandblad van de PVDA, verscheen een artikel over de Russische Revolutie geschreven door David Pestieau en Herwig Lerouge. Die eerste is ondervoorzitter van de partij, de tweede organiseert de jaarlijkse Marxistische Zomeruniversiteit, een belangrijk vormingsmoment voor militanten. Hier publiceren we een reactie van Kyle Michiels die daar enkele jaren geleden een vorming heeft gegeven over de Russische Revolutie. In welke Russische Revolutie willen we de nieuwe generatie militanten vormen?

We vieren dit jaar de 100e verjaardag van de Russische revolutie. Eén van de opmerkelijkste figuren uit die tijd is ongetwijfeld Alexandra Kollontai, de eerste vrouwelijke minister in Lenins regering in 1917. Cathy Porter schreef een lezenswaardige biografie en kon hiervoor beroep doen op nog nooit eerder vrijgegeven bronnenmateriaal.

Twintig jaar geleden betoogden op 2 februari 70.000 mensen in de smalle straten van Tubize voor het behoud van tewerkstelling bij de Forges de Clabecq maar ook in het hele land. Een hoogtepunt in een strijd die voor opschudding zorgde bij de gevestigde orde in België.

De viering van de honderdste verjaardag (1917) van de Russische Oktoberrevolutie is van kolossaal belang voor iedereen die sleutelt aan de verandering van de maatschappij, zeker voor marxisten. Doormiddel van deze revolutie nemen, voor het eerste in de menselijke geschiedenis, arbeiders en boeren de macht uit handen van de grote kapitalisten en landeigenaars en beginnen de opbouw van een socialistische maatschappij. Dit was hen enkel voorgedaan door de Communards van Parijs die in 1871 kortstondig de ‘hemel hadden bestormd’.

Vandaag, 23 oktober 2016, vieren we de zestigste verjaardag van de Hongaarse Revolutie. De media stellen dit voor als een opstand tegen ‘het communisme’. Dit is zeer ver van de waarheid. Deze authentieke arbeidersopstand was gericht tegen het stalinisme en probeerde arbeidersdemocratie in te voeren.

Eind mei organiseerde ACOD Onderwijs provincie Antwerpen een syndicale vorming met Jaak Brepoels over de bijgewerkte heruitgave van Wat zoudt ge zonder het werkvolk zijn, zijn standaardwerk over de geschiedenis van de Belgische arbeidersbeweging. De zaal zat helemaal vol. We nemen dit artikel over uit het zomernummer van Standpunt, het tijdschrift van ACOD Onderwijs Antwerpen/Kempen/Mechelen.

Het is exact 80 jaar geleden dat de Spaanse generaals onder leiding van Franco hun opstand begonnen tegen de republiek. Wat doorgaans in de geschiedenisboeken de naam “Spaanse burgeroorlog” draagt, was in werkelijkheid een strijd tussen revolutie en contrarevolutie. In die periode liggen zeer veel lessen vervat voor iemand die vandaag de wereld wil veranderen.

80 jaar geleden kwam het 'Front populaire' in Frankrijk aan de macht. Het eerste wat de nieuwe regering bij haar aantreden deed was de 40-uren week stemmen en twee weken betaald verlof voor iedereen invoeren. De regeringsvorming ging ook gepaard met stakingen en bezettingen over het gehele land. Geen wonder dat het ‘Front Populaire’  in het collectief geheugen van de arbeidersklasse geassocieerd wordt met sociale hervormingen en de indrukwekkende mobilisatie van de arbeidersbeweging. Daarom is het meer dan terecht dat we de moed en het doorzettingsvermogen van deze arbeiders herdenken. Eén van de mooiste pagina's uit de geschiedenis van de klassenstrijd werd toen geschreven.

In 1965 pleegde generaal Suharto een staatsgreep in Indonesië. Naar schatting één miljoen communisten werden vermoord in het bloedbad dat Suharto de maanden daarop aanrichtte.

“We moeten dit brein twintig jaar lang verhinderen om te functioneren”

Met deze woorden werd de Italiaanse revolutionair en marxist Antonio Gramsci de gevangenis ingegooid. Gramsci was de stichter van de Italiaanse Communistische partij en een prominente figuur van de Italiaanse revolutie in 1920 en 1921. Het fascistische regime van Benito Mussolini veroordeelde hem in 1926 tot twintig jaar opsluiting. In de gevangenis bleef hij echter wel intellectueel actief en probeerde hij het marxisme verder te ontwikkelen. De ideeën die hij toen neerpende zijn later vooral populair geworden in academische kringen en bij reformistische stromingen. Ze werden echter ontdaan van hun revolutionaire inhoud. Zijn theorieën werden ontkoppeld van zijn revolutionaire praktijk. Zo werd hij als het ware politiek gesteriliseerd. We gaan hier in op het leven, de strijd en de ideeën van deze Italiaanse marxist, die we zonder probleem naast mensen zoals Lenin, Trotski en Rosa Luxemburg kunnen plaatsen. 

Mohenjo-daro is een vijfduizend jaar oude beschaving. De ruïnes van deze cultuur werden ‘ontdekt’ door de Britse archeoloog Sir John Herbert Marshal in 1921 in de huidige provincie Sindh (zie kaart). Zijn team van onderzoekers werkte met passie en toewijding aan het opgraven van een buitengewone civilisatie. Deze maatschappij in de Indus vallei was modern en voorop op haar tijd. Zelfs voorop op de huidige Pakistaanse maatschappij. Zeker op het vlak van de sociale organisatie. Uit de zorgvuldige opgravingen en de interpretaties van de archeologen ontdekken we een verregaande egalitaire maatschappij. Lal Khan is een bekende columnist in Pakistan, uitgever van het Asian Marxist Review en leider van de sectie van de IMT in dit land. In een kort onderhoud licht hij de draagwijdte van deze archeologische site toe.

De crisis had in België hard toegeslagen. In 1974, maar vooral in 1980-81 schreeuwde het patronaat steeds harder dat de werkende bevolking moest inleveren. Politieke instabiliteit was het gevolg. De ene regering na de andere kwam ten val. Tussen 3 april 1979 en 17 december kwamen niet minder dan 5 regeringen vroegtijdig aan hun einde.  In alle omringende landen was het al inleveren troef.  De vakbonden hadden dat bij ons in de jaren ’70 nog grotendeels kunnen tegenhouden, vanaf 1981 was het echter prijs. Voor het eerst sedert lang trad een homogeen rechtse regering aan.  

Honderdvijftig jaar geleden, op 28 september 1864, werd de Internationale Arbeidersassociatie (IAA), beter bekend als de Eerste Internationale, geboren. Deze eerste internationale proletarische organisatie effende de weg voor de groei van de organisatie van de arbeidersklasse en de verspreiding van het marxisme wereldwijd. De heersende klasse beefde voor deze revolutionaire dreiging.

De 'Grote Oorlog' of beter gezegd de 'Grote slachting' begon honderd jaar geleden. In een nieuw boek leggen we uit hoe die oorlog mogelijk was dankzij de patriottische ommezwaai van de leiders van de socialistische partijen, tonen we het verzet van socialisten tegen de oorlog zoals Lenin, Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht en Trotsky en hoe uiteindelijk revoluties een einde maakten aan het bloedbad. Voor de eerste keer publiceren we in het Nederlands ook de teksten van de Belgische historicus Marcel Liebman over de rol van de BWP tijdens de oorlog. Alan Woods plaatst '14-18' in de huidige context van de crisis van het kapitalisme. 

Wij publiceren voor het eerst in het Nederlands deze zeer interessante discussie tussen Leon Trotsky en Abraham Plotkin, leider van de Midwest afdeling van de International Ladies' Garment Workers Union (ILGWU) een vakbond van textielarbeiders. Dit gesprek had plaats bij Trotsky thuis in Mexico in 1938. Veel is natuurlijk veranderd sindsdien maar het is opvallend hoe de inzichten van Trotsky over de vakbeweging, de syndicale bureaucratie, de nood van een echte arbeiderspartij in de VS vandaag even relevant zijn als tijdens de stormachtige jaren voor de Tweede Wereldoorlog.

Wikileaks heeft net duizenden diplomatische telexen te grabbel gegooid. Deze documenten geven aan hoe de VS aankijkt tegen de rest van de wereld. Ze geven een ontluisterend beeld van de realiteit die schuilgaat achter de façade van de imperialistische diplomatie.H et is echter niet de eerste keer dat geheime diplomatieke documenten en masse openbaar worden gemaakt.

Vijftig jaar geleden daverde België gedurende 35 dagen op zijn grondvesten. De staking van de eeuw was niet gewoon een interprofessioneel sociaal conflict of een veralgemeende werkonderbreking van vijf weken.

Deze maand vieren we de 90ste verjaardag van de oprichting van de Communistische of de Derde Internationale, de internationale organisatie van communistische partijen ontstaan onder impuls van de Russische revolutie. De Komintern symboliseerde de hoop van miljoenen mensen op een breuk met het kapitalisme.

Tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw kenden veel landen bedrijfsbezettingen, waaronder Frankrijk, Italië en de VS. Het was echter pas tegen het einde van de jaren '60 dat in ons eigen land bedrijfsbezettingen op de voorgrond traden, maar dan met een snelle vaart.

Op 8 januari 1919, exact negentig jaar geleden, was Berlijn het toneel van een krachtmeting tussen arbeiders en de kapitalistische staat, de zogenaamde Spartakusopstand. Na de Eerste Wereldoorlog ging Duitsland gedurende jaren door een proces van revolutie en contrarevolutie.

Op het elfde uur van de elfde dag van de elfde maand van 1918 drong de wapenstilstand door op het westelijke front. Een jaar na de zege van de Russische Revolutie trad het Duitse proletariaat op het toneel van de wereldgeschiedenis en beëindigde ze de ‘Grooten Oorlog'.

Rosa Luxemburg was een van de opvallendste internationale socialistische leiders. Vonk zal vanaf nu tot begin 2009 de ideeën en het leven van Rosa in de kijker plaatsen. Hiermee willen wij Rosa's politieke erfenis overbrengen aan een nieuwe generatie socialistische militanten.

Afgelopen mei vierden we 40 jaar mei '68. Die staat bekend als een van de grootste studentenrevoltes. Minder bekend is de rol van de arbeiders hierin. Als zomerlectuur, na de examens, publiceren wij deze diepteanalyse van die revolutionaire dagen.

Oorspronkelijk staat 1 mei voor een internationale dag van arbeidersstrijd. In veel landen is dat nog steeds het geval. In Indonesië trotseren tienduizenden arbeiders de dreigingen van hun baas om die dag te betogen. Hiervoor moeten ze staken! Ooit was dat ook het geval in ons land.

De bolsjewieken hadden steeds gesteld dat een revolutie in Rusland door Westerse revoluties zou gevolgd worden. De revoluties in Europa faalden echter en de Russische burgeroorlog bracht een ineenstorting van de economie met zich mee. Deze penibele situatie zou uiteindelijk leiden tot het stalinisme.

We geven hier enkele links naar opnames van de Russische Revolutie, van Lenin, van Trotski en van een meeting met de kleinzoon van Trotski ter ere van 90 jaar Russische Revolutie.

Vandaag vieren we de 90ste verjaardag van de overwinning van de Russische Revolutie. Op 7 november (volgens de vroegere Juliaanse kalender 25 oktober) maakten arbeiders en soldaten onder leiding van de bolsjewieken een einde aan het vorige regime. Aangezien ze een overweldigende meerderheid achter zich hadden, stortte de Voorlopige Regering als een kaartenhuisje in.

Op 31 augustus is prinses Diana tien jaar dood. Ter nagedachtenis zijn er in Groot-Brittannië al heel de zomer allerlei evenementen en diensten. Wij willen echter iets anders herdenken: de opwelling van ongenoegen uit de buik van de samenleving naar aanleiding van haar dood. Die was tekenend voor de jaren ’90, toen ook België dooreen geschud werd door de Witte Beweging.

De Witte Mars was de grootste betoging in de Belgische geschiedenis. Naar aanleiding van de affaire Dutroux en vooral het blokkeren van onderzoeksrechter Connerrotte braken overal spontane stakingen en jongerenprotesten uit. Het regime was in diepe crisis.

Op zaterdag 9 september werd er in Londen een herdenkingsbijeenkomst gehouden voor Ted Grant. Ongeveer 200 mensen, waaronder ook enkele internationale gasten, daagden op voor een levendige bijeenkomst, met videomateriaal en bijdrages vanuit de zaal.

Het Congres van het ABVV in 1956 over ‘Holdings en Economische Democratie’ was een mijlpaal in de ontwikkeling van de arbeidersstrijd. Het opzet van dit Congres beantwoordde aan noden binnen de arbeidersbeweging die zeer gelijkaardig zijn aan de impasse waar onze beweging zich vandaag in bevindt.

Op school leerden we allemaal dat de Tweede Wereldoorlog ging om een oorlog tegen het fascisme en voor democratie. We leerden dat Hitler en Mussolini oorlogszuchtige tirannen waren die de aardbol in een wereldwijde beenhouwerij veranderden. Dit is echter niet het volledige verhaal.

Woensdag 27 juli, in de vroege ochtend, is Pierre Broué overleden. Hij was een Franse historicus, een trotskistische militant en de uitgever van de Cahiers Leon Trotsky. Zijn dood zal overal betreurd worden door militanten van de werkende klasse en revolutionairen.

Het zag er al weken naar uit dat Marx eerst ging eindigen in een stemming op de website van de BBC over wie de grootste filosoof ooit is. Het ultraliberale blad The Economist riep zijn lezers op om Marx toch nog proberen weg te stemmen. Ondanks hun verwoede pogingen is Marx uiteindelijk gewonnen!

Onlangs verscheen van de Belgische historicus Edward De Maesschaelk een boek over de Brusselse periode van Karl Marx. In onze hoofdstad legde Marx samen met Engels de grondslag voor het historisch materialisme. Beiden waren er ook actief binnen de linkerzijde.

Geschiedenis schrijven is nooit neutraal. De geschiedenis wordt geschreven, herdacht en aangeleerd door de overwinnaars. Zo ook vandaag wanneer het hele Belgische establishment – beginnende bij het Koningshuis, de regering en de media – dit jaar de 175ste verjaardag viert van het ontstaan van België. Een hele mythe wordt opgebouwd rond een min of meer eensgezinde revolutie van 1830 waarna België zich afscheidde van de noordelijke provincies. In werkelijkheid heeft het volk de revolutie gemaakt tegen de bugerij in, die deze dan later in beslag heeft genomen.

Op 12 december 2003 hield het AMSAB een colloquium over Hendrik de Man. De hernieuwde aandacht voor zijn ideeën is quasi een cyclisch gegeven in de geschiedenis van de Belgische socialistische beweging. De Man, vooral bekend door zijn ‘Plan van de Arbeid’, evolueerde van vulgair marxist over ethisch socialist tot semi-fascist. Dit artikel wil aantonen dat de capitulatie van de Man voor het fascisme geen plotselinge en toevallige breuk was, maar wel de logische eindconclusie van een langdurige ideologische evolutie.

Tachtig jaar geleden, op 21 januari 1924, stierf Vladimir Illyich Oelyanov, de leider van de Russische revolutie en van de Communistische Internationale. Lenin, een pseudoniem dat ontstond in het illegale ondergrondse werk, was zonder twijfel de grootste revolutionair van zijn tijd, een groots man wiens leven mee de loop van de geschiedenis in de 20e eeuw bepaalde en uit wiens leven wij vandaag nog steeds kunnen leren om te strijden voor een betere toekomst.