Geschiedenis

Verleden weekend ging de jaarlijkse herinneringsmars in Berlijn ter ere van Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht en alle andere slachtoffers van de repressie tegen de Duitse Revolutie van 1918-19 door. Die revolutie maakte een einde aan de Eerste Wereldoorlog. Elk jaar trekken tienduizenden door de straten van Berlijn het revolutionaire einde van de Eerste Wereldoorlog te eren. In dat opzicht zijn de gelijktijdige gebeurtenissen in Munchen en de regio Beieren bijzonder interessant. De Duitse Revolutie kende daar haar meest ontwikkeld stadium.

Deze maand is het 80 jaar geleden dat het fascisme in Italië opkwam. De fascisten konden aan de macht komen omdat de arbeidersbeweging in 1920 een verschrikkelijke nederlaag leed. Dit artikel legt uit waarom die beweging ten onder ging en trekt de lessen voor vandaag. In het najaar van 1920 waren alle voorwaarden voor een socialistische revolutie vervuld. Op het cruciale moment waarop de arbeiders de macht hadden kunnen grijpen, blokkeerden hun "leiders" de weg naar de revolutie.

In november 1918 vond de Duitse Revolutie plaats, waarbij arbeiders- en soldatenraden gevormd werden en de Duitse keizer werd afgezet. Op 10 november werd hij uitgezet naar Nederland, waar hij in een luxe landgoed in Doorn de rest van zijn tijd kon uitzetten. Minder bekend is dat er in Nederland zelf ook het een en ander gebeurde.

Op 10 oktober 1918 wordt er een akkoord bereikt om aan de vredesonderhandelingen te beginnen. De Duitse bezetting gaat zo haar laatste uren in. Maar al snel komen nieuwe zorgen opzetten. De Belgische bevolking is bang voor de willekeur van muitende soldaten. Verslagen, gefrustreerde troepen staan niet bekend voor hun goede discipline. Het gezag van de legerleiding neemt af. Onzekere tijden breken aan. Zou hun soldij nog betaald worden? Hoe zou het leven er bij thuiskomst uitzien? Die angsten bleken ongegrond. De Duitse militaire machine werd uiteengerukt door revolutionaire aspiraties.

Velen zeggen dat de Russische Revolutie niets goeds heeft voorgebracht. Maar als dat zo is, waarom wordt er dan zoveel tijd besteed om dit te vermelden, door de ingehuurde pennen van de bazen en bankiers? Iedereen die een beetje goed kan nadenken, komt snel achter de onwaarheid van deze claim.

Hoewel het duidelijk is dat het kapitalisme niet kan worden hervormd vanuit zijn bestaan, maar in plaats daarvan moet worden omvergeworpen door een revolutie, vragen veel mensen vaak: "Is een socialistische revolutie op internationale schaal eigenlijk realistisch?” Om deze vraag te beantwoorden, is het de moeite waard om naar een paar historische voorbeelden te bekijken.

Mei 68 was niet louter een studentenrevolte maar de grootste algemene staking ooit uit de geschiedenis. Tien miljoen arbeiders bezetten wekenlang hun bedrijven. Dit aantal kwam toen overeen met één vierde van de gehele Franse bevolking. Als je dat bedenkt is het wel vreemd dat de talrijke publicaties die de afgelopen jaren over de meigebeurtenis zijn uitgebracht, steeds weer lijken te vertrekken vanuit het beeld van de idyllische studenten: een hoop hippies die vooral tegen het gezag in de vrije liefde wilden bedrijven en drugs gebruiken.

In de juli-editie van de Solidair, het maandblad van de PVDA, verscheen een artikel over de Russische Revolutie geschreven door David Pestieau en Herwig Lerouge. Die eerste is ondervoorzitter van de partij, de tweede organiseert de jaarlijkse Marxistische Zomeruniversiteit, een belangrijk vormingsmoment voor militanten. Hier publiceren we een reactie van Kyle Michiels die daar enkele jaren geleden een vorming heeft gegeven over de Russische Revolutie. In welke Russische Revolutie willen we de nieuwe generatie militanten vormen?

De Russische revolutie viert dit jaar haar honderdste verjaardag. Arbeiders, boeren en soldaten kwamen op straat voor brood, land en vrede. Van februari tot oktober 1917 was Rusland het toneel van een machtsstrijd die de geschiedenis zou bepalen. In het heetst van de strijd werden tal van actoren voorbijgestreefd door de evenementen. Enkel wie zijn rol op voorhand duidelijk gedefinieerd had kon winnend uit deze bitsige confrontatie komen. In tijden van revolutie komen alle onderliggende spanningen aan de oppervlakte. De opgestapelde woede en frustraties van de massa’s komen naar boven. Ze beslissen, na eeuwen van onderdrukking, om hun lot in eigen handen te nemen. Enkel wie bereid is om de aspiraties van de massa’s politiek uit te drukken krijgt de kans om de macht te grijpen. De rest wordt weggeveegd door de menigte, alsof nooit bestaan hebben. Dat is de kracht van een revolutie.

De Eerste Wereldoorlog werd een ramp voor Rusland. Vanuit de frontlinie kwam er nieuws na nieuws over nederlagen. De instorting van de economie creëerde een tekort aan brood. Massa’s half verhongerde en wanhopige vrouwen vormden rijen buiten de winkels, wachtend op brood dat nooit kwam. Maar aan de top van de Russische samenleving zag het er heel anders uit.

“Wat men ook moge denken van het Bolsjevisme, het staat buiten kijf dat de Russische Revolutie één van de grootste gebeurtenissen is in de geschiedenis van de mensheid en dat het bewind van de Bolsjevieken een fenomeen van wereldwijd belang is.” John Reed, 1 januari 1919 (citaat uit “Tien dagen die de wereld deden wankelen”).

We vieren dit jaar de 100e verjaardag van de Russische revolutie. Eén van de opmerkelijkste figuren uit die tijd is ongetwijfeld Alexandra Kollontai, de eerste vrouwelijke minister in Lenins regering in 1917. Cathy Porter schreef een lezenswaardige biografie en kon hiervoor beroep doen op nog nooit eerder vrijgegeven bronnenmateriaal.

De viering van de honderdste verjaardag (1917) van de Russische Oktoberrevolutie is van kolossaal belang voor iedereen die sleutelt aan de verandering van de maatschappij, zeker voor marxisten. Doormiddel van deze revolutie nemen, voor het eerste in de menselijke geschiedenis, arbeiders en boeren de macht uit handen van de grote kapitalisten en landeigenaars en beginnen de opbouw van een socialistische maatschappij. Dit was hen enkel voorgedaan door de Communards van Parijs die in 1871 kortstondig de ‘hemel hadden bestormd’.

Vandaag, 23 oktober 2016, vieren we de zestigste verjaardag van de Hongaarse Revolutie. De media stellen dit voor als een opstand tegen ‘het communisme’. Dit is zeer ver van de waarheid. Deze authentieke arbeidersopstand was gericht tegen het stalinisme en probeerde arbeidersdemocratie in te voeren.

Het is exact 80 jaar geleden dat de Spaanse generaals onder leiding van Franco hun opstand begonnen tegen de republiek. Wat doorgaans in de geschiedenisboeken de naam “Spaanse burgeroorlog” draagt, was in werkelijkheid een strijd tussen revolutie en contrarevolutie. In die periode liggen zeer veel lessen vervat voor iemand die vandaag de wereld wil veranderen.

Op 8 januari 1919, exact negentig jaar geleden, was Berlijn het toneel van een krachtmeting tussen arbeiders en de kapitalistische staat, de zogenaamde Spartakusopstand. Na de Eerste Wereldoorlog ging Duitsland gedurende jaren door een proces van revolutie en contrarevolutie.

Op het elfde uur van de elfde dag van de elfde maand van 1918 drong de wapenstilstand door op het westelijke front. Een jaar na de zege van de Russische Revolutie trad het Duitse proletariaat op het toneel van de wereldgeschiedenis en beëindigde ze de ‘Grooten Oorlog'.

Afgelopen mei vierden we 40 jaar mei '68. Die staat bekend als een van de grootste studentenrevoltes. Minder bekend is de rol van de arbeiders hierin. Als zomerlectuur, na de examens, publiceren wij deze diepteanalyse van die revolutionaire dagen.

Vandaag vieren we de 90ste verjaardag van de overwinning van de Russische Revolutie. Op 7 november (volgens de vroegere Juliaanse kalender 25 oktober) maakten arbeiders en soldaten onder leiding van de bolsjewieken een einde aan het vorige regime. Aangezien ze een overweldigende meerderheid achter zich hadden, stortte de Voorlopige Regering als een kaartenhuisje in.

In januari 1905 vond een revolutie plaats in Rusland, waar Lenin later naar zou verwijzen als de “algemene repetitie” voor de Oktoberrevolutie in 1917. Het bestuderen van deze geschiedenis is een noodzaak voor iedereen die een degelijke analyse wenst te maken van revoluties en de huidige samenleving op wereldschaal.

Het jaar 1968. In de VS wordt op 4 april Martin Luther King vermoord. Twee maand nadien is senator Robert F. Kennedy, kanshebber voor het presidentschap, hetzelfde lot beschoren. Het is het jaar van de Praagse lente, het Tet-offensief in Viëtnam. Nixon wint de presidentsverkiezingen.

Tijdschrift Vonk

Layout Vonk 317 2 1 page 0011

Activiteiten

Onze boeken

Onze boeken